Gentianella campestris

Ættkvísl

Nafn

campestris

Ssp./var

ssp. islandica

Höfundur undirteg.

(Murb.) Löve & Löve

Íslenskt nafn

Ætt

Gentianaceae (Maríuvandarætt)

Samheiti

= Gentianella campestris subsp. campestris sec. BfN - FloraWeb DB, 2003.

Lífsform

Tvíær jurt

Kjörlendi

Vex í þurri harðbalajörð, gilkinnungum og brekkum.

Blómalitur

Dökkfjólublár

Blómgunartími

Júlí-ágúst

Hæð

0.05-0.20 m

Vaxtarlag

Tvíær jurt, 5-20 sm á hæð. Stönglar hárlausir, blaðfáir, stinnir, ferstrendir með upphleyptum strengjum, oft greindir ofan til. Öll plantan áberandi blámenguð.

Lýsing

Grunnblöðin, niðurmjó, spaðalaga og bogstýfð oftast 1-2 (-3) sm á lengd, hárlaus og heilrend. Blöð á miðjum stöngli spaðalaga eða aflöng, fremur snubbótt. Efstu blöðin egglensulaga, langegglaga, ydd eða jafnvel hvassydd.Blómin dökkfjólublá, stök eða nokkur saman á stöngulendum. Krónan pípulaga, um 2-2,5 sm á lengd. Krónufliparnir með hárkenndum ginleppum að innanverðu. Bikarinn djúpklofinn, tveir ytri fliparnir breiðir (5-7 mm), þeir innri miklu mjórri. Fjórir fræflar, ein fræva með tvíklofnu fræni. Blómgast í júlí-ágúst. LÍK/LÍKAR: Engjavöndur & grænvöndur. Maríuvöndur er auðgreindur frá þeim á tveim breiðum bikarblöðum. Auk þess er hann með fjólublárri blómum og áberandi fjólublámenguðum stönglum og blöðum.

Heimildir

1,2,3,9,HKr

Reynsla

“Alhliða lækningajurt fyrrum við hjartveiki, matarólyst, vindgangi og uppþembingi (þar af nafnið kveisugras), ormum, blóðlátum, sinateygjum, köldu og gikt. Búa má til dropa af rótinni með því að láta smáskorna bita af henni liggja við yl í sterkasta brennivíni í sex daga og sía hið þunna frá.” (Ág.H.)"Sé maríuvöndur, eða kveisuskúfur, borinn í lófa varnar hann því að reiðhestur manns þreytist. Einnig er frá því greint í þjóðsögum að maríuvöndurinn, sem sumir kalla hulinshjálmsgras, vaxi í kirkjugörðum. Taka skal jurtina um messutíma en skvetta fyrst yfir hana vígðu vatni. Gæta verður þess að snerta ekki maríuvöndinn með berum höndum og láta ekki sól skína á hann. Geyma skal jurtina í hvítu silki og helguðu messuklæði. Þegar menn vilja svo varpa yfir sig hulinshjálmi skulu þeir gera krossmark umhverfis sig í fjórar áttir, bregða svo maríuvendinum yfir sig og mun þá enginn sjá þá." (Vísindavefur)

Útbreiðsla

Nokkuð algengur á láglendi um land allt.Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Evrópa