Calluna vulgaris

Ættkvísl

Nafn

vulgaris

Íslenskt nafn

Ætt

Ericaceae (Lyngætt)

Samheiti

Basionym: Erica vulgaris L.

Lífsform

Dvergrunni

Kjörlendi

Vex í mólendi og í fjallshlíðum einkum inn til dala og upp til heiða.

Blómalitur

Rauðbleikur-ljósrauðfjólublár

Blómgunartími

Ágúst-sept.

Hæð

0.10-0.30 m

Vaxtarlag

Sígrænn, jarðlægur, kræklóttur smárunni oft með rótskeyttum greinum. Stönglar rauðleitir, jarðlægir með uppsveigðum greinum, oftast um 10-20 (-30) sm á hæð. Viðurinn er mjög harður og þéttur. Talið er að það verði allt að 50 ára gamalt.

Lýsing

Laufin sígræn, stilklaus, mjög lítil eða aðeins um 2 mm á lengd og 0,5 mm á breidd, barrlík og svo þétt krossgagnstæð að greinar virðast ferstrendar. Tveir greipfættir separ eða eyru ganga niður úr blöðunum. Venjulega standa blaðsprotar upp úr blómklasanum. Blómin eru lítil í löngum, þéttum, marggreindum klösum. Blóm drúpa, rauðbleik-ljósrauðfjólublá, stuttleggjuð, þétt saman í klösum, fjórdeild, um 3 mm í þvermál. Bikarblöðin sporbaugótt, heldur lengri en krónublöðin og þekja þau að mestu. Dökkrauðgræn randhærð háblöð liggja að bikarnum neðan til. Átta fræflar og ein fræva með einum rauðum stíl. Aldinin nær hnöttótt hýðisaldin. Nær sjaldan að þroska fræ. Blómgast í ágúst-sept. Setur mikinn svip á umhverfið seinni hluta sumars er það litar stóra heiðafláka rauðfjólubláa þegar aðrar plöntur eru komnar í haustskrúða.

Heimildir

1,2,3,9, HKr.

Reynsla

Hinir sígrænu blaðsprotar beitilyngsins þóttu eftirsóknarverðir til vetrarbeitar á öldum áður. Jurtin er góð fóðurjurt fyrir sauðfé og verður hún mjög stíf og bragðrömm við þurrkun. Með henni má lita skinn með álsúlfati, mýrar rauðu, kalinsúlfati eða kalsíumsódí. Við suðu verður liturinn fallega kaffibrún. Þjóðtrú segir að leggi maður beitilyngið í rúm eða annarstaðar innanhúss komi síður mýs eða rottur í húsið. Einnig tölvuert notuð í te og blöndur með öðrum jurtum til lækninga. Auðvelt að fjölga með græðlingum.

Útbreiðsla

Algengt um stóran hluta landsins, en er ekki á Vestfjörðum og Vestur-Húnavatnssýslu, einnig ófundið inn til landsins í Austur-Húnavatnssýslu og Skagafirði.Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Arktíski hluti Evrópu og einnig víða sunnar til fjalla í Evrópu og Litlu Asíu og er talin ágeng tegund sums staðar í N Ameríku.