Jón Helgason - Úr ljóðinu Áfangar Séð hef ég skrautleg suðræn blóm
sólvermd í hlýjum garði;
áburð og ljós og aðra virkt
enginn til þeirra sparði;
mér var þó löngum meir í hug
melgrasskúfurinn harði,
runninn upp þar sem Kaldakvísl
kemur úr Vonarskarði.
|
| Ættkvísl |
|
Pinus |
| |
|
|
| Nafn |
|
mugo |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Turra. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Fjallafura |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
P. montana Mill. , Pinus mugo ssp. mugo, Pinus mugo ssp. uncinata, Pinus rotundata, Pinus mugo var. rostrata ofl. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænn runni eða tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Kk reklar gulir, appelsínugulir, rauðir. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
1-3 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Runni með uppréttar greinar eða með lágan stofn og keilulaga krónu (allt að 6 m hár) eða jarðlægur runni, með marga hnébeygða stofna. Börkur grábrúnn, hreistrugur sundurskorinn af óreglulegum plötum, en losna ekki. Ársprotar í fyrstu ljósgræn síðar brúnir til svartbrúnir, hárlausir. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Brum lang-egglaga, 6 mm löng, ydd, mjög kvoðug, slíður hreistur þétt aðlæg. Barrnálar tvær saman, sigðlaga, bognar að sprotanum, oft líka ögn snúnar, 3-4 sm langar, 1,5-2 mm breiðar og með hornkenndan odd, jaðar fínsagtenntur. Nálar beggja vegna með ógreinilegar loftaugaraðir, kvoðugangur við yfirhúð. Könglar næstum endastæðir, legglausir eða á stuttum legg, uppréttir eða láréttir eða dálítið hangandi, 1-2-3(-4) saman, egglaga til keilulaga, 2-6 sm langir 1,5-4 sm breiðir. Hreisturskildir gulbrúnir til dökkbrúnir, þrymill ljósari og flatur og með dökkan hring utan um, ekki baksveigðar og ekki með krók. Fræ egglaga, 5 mm löng, ljósgrábrún með 10-15 mm langa vængi. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Fjöll í M Evrópu og á Balkanskaga, N & M Apennínafjöll (-2700 m hæð). |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Þurr, má vera magur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Furulús (ekki teljandi skaði þó). |
| |
|
|
| Harka |
|
3 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 7
|
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í skjólbelti, í þyrpingar, sem stakstæð tré, í skógrækt, í stór ker. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Nokkrar misgamlar fjallafurur eru til í Lystigarðinum, þrífast vel. Yfirleitt ekkert kal.
Harðgerð, vindþolin. Skýla þarf ungplöntum að vetri. Bindur vel jarðveg (trefjarót). Góðir reitir af fjallafuru eru til dæmis við Rauðavatn, á Þingvöllum, í Kjarna, í Vaðlareit og víðar. Vaxtarlag líkist mjög vaxtarlagi runnafuru (Pinus pumila) en sú fura er með fimm nálar í knippi. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Pinus mugo 'Pumilio' - dvergfura - dvergvaxin, margstofna - ath. betur nafn. Þetta yrki er mikið ræktað hérlendis og töluvert viðkvæmara en aðaltegundin. Þar að auki eru fjölmörg yrki Pinus mugo í ræktun í Evrópu sem vert væri að prófa hérlendis svo sem 'Aurea, 'Compacta', 'Gnom', 'Kobold', 'Mops', 'Prostrata' og fleiri.
Náskyld tegund er bergfura (Pinuns uncinata) sem er oftast einstofna og getur orðið 15-20 m há. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|