Sigfús Daðason - Vængjasláttur
Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.

Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!

Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.

Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.

Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.



Lewisia columbiana
Ættkvísl   Lewisia
     
Nafn   columbiana
     
Höfundur   (Howell ex A. Gray) Robins.
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Geislablaðka
     
Ætt   Grýtuætt (Portulacaceae).
     
Samheiti  
     
Lífsform   Sígræn, fjölær jurt.
     
Kjörlendi   Sól.
     
Blómlitur   Móhvítur með bleikar æðar eða djúp bleik-rauðrófupurpura.
     
Blómgunartími   Maí-júlí.
     
Hæð   - 30 sm
     
Vaxtarhraði  
     
 
Geislablaðka
Vaxtarlag   Næstum legglaus, sígrænn fjölæringur, allt að 30 sm hár í blóma. Laufin mynda annað hvort gisna, fremur óreglulega hvirfingu eða þétta, sammiðja hvirfingu.
     
Lýsing   Grunnlauf mörg, 2-10 × 0,3-0,8 sm, mjó-öfuglensulaga eða næstum bandlaga, fremur djúp mattgræn, ekki bláleit, kjötkennd, flöt eða með grunna gróp á efra borði. Stöngullauf 5-18 mm, stakstæð, lítil og minna á stoðblöð. Blómskipunin er gisinn, margblóma skúfur, 10-12(-30) sm langur. Blómin 1-1,5 sm í þvermál, bikarblöð 2 talsins, 1,5-3 sm, næstum kringlótt. Krónublöðin 4-9(-11) talsins, 5-13 mm, aflöng eða öfugegglaga, liturinn breytilegur frá því að vera móhvítur með bleikar æðar eða djúp bleik-rauðrófupurpura. Fræflar 5 eða 6. ; Mjög útbreidd og breytileg tegund.
     
Heimkynni   V N Ameríka (Kalifornía, Oregon).
     
Jarðvegur   Léttur, meðalrakur, vel framræstur.
     
Sjúkdómar  
     
Harka   5
     
Heimildir   1, 22
     
Fjölgun   Sáning, skipting að haustinu. ---- Auðfjölgað með fræi sem safnað er og sáð samsumars í bakka, síðan dreifplantað í bakka og svo flutt út í beð.
     
Notkun/nytjar   Í steinhæðir, í skriðubeð, í steinveggi. ---- Náttúrulegir vaxtarstaðir eru áveðurs í fjallabrekkum í 850-1675 m h.y.s.
     
Reynsla   Í Lystigarðinum eru til plöntur frá 1975 og líka yngri. Þrífast vel, eru blómviljugar og sá sér stundum. Harðgerð jurt, en þolir illa vetrarumhleypinga
     
Yrki og undirteg.   ssp. wallowensis (Hitch.) J. E. Hohn. ex B. Mathew. Plantan er 5-15 sm há í blóma. Laufin allt að 4 sm. Krónublöð 5-11 mm, hvít með bleikar æðar.
     
Útbreiðsla   AÐRAR UPPLÝSINGAR. FRÆSÖFNUN: Árangursríkast er að safna fræi á eftirfarandi hátt: Þegar blómin eru visnuð er blómskipunum safna og þær geymdar í stóru, opnu íláti (það þarf að lofta vel). Fræin halda áfram að þroskast á greinunum (nota næringu og vatn úr leggjunum til þess) og hrynja svo eða eru hrist niður í ílátið.
     
Geislablaðka
Geislablaðka
Geislablaðka
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is