Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Lewisia |
| |
|
|
| Nafn |
|
columbiana |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Howell ex A. Gray) Robins. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Geislablaðka |
| |
|
|
| Ætt |
|
Grýtuætt (Portulacaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígræn, fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Móhvítur með bleikar æðar eða djúp bleik-rauðrófupurpura. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júlí. |
| |
|
|
| Hæð |
|
- 30 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Næstum legglaus, sígrænn fjölæringur, allt að 30 sm hár í blóma. Laufin mynda annað hvort gisna, fremur óreglulega hvirfingu eða þétta, sammiðja hvirfingu. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Grunnlauf mörg, 2-10 × 0,3-0,8 sm, mjó-öfuglensulaga eða næstum bandlaga, fremur djúp mattgræn, ekki bláleit, kjötkennd, flöt eða með grunna gróp á efra borði. Stöngullauf 5-18 mm, stakstæð, lítil og minna á stoðblöð. Blómskipunin er gisinn, margblóma skúfur, 10-12(-30) sm langur. Blómin 1-1,5 sm í þvermál, bikarblöð 2 talsins, 1,5-3 sm, næstum kringlótt. Krónublöðin 4-9(-11) talsins, 5-13 mm, aflöng eða öfugegglaga, liturinn breytilegur frá því að vera móhvítur með bleikar æðar eða djúp bleik-rauðrófupurpura. Fræflar 5 eða 6. ;
Mjög útbreidd og breytileg tegund. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
V N Ameríka (Kalifornía, Oregon). |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Léttur, meðalrakur, vel framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 22 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, skipting að haustinu. ---- Auðfjölgað með fræi sem safnað er og sáð samsumars í bakka, síðan dreifplantað í bakka og svo flutt út í beð.
|
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í steinhæðir, í skriðubeð, í steinveggi. ---- Náttúrulegir vaxtarstaðir eru áveðurs í fjallabrekkum í 850-1675 m h.y.s. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til plöntur frá 1975 og líka yngri. Þrífast vel, eru blómviljugar og sá sér stundum. Harðgerð jurt, en þolir illa vetrarumhleypinga |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
ssp. wallowensis (Hitch.) J. E. Hohn. ex B. Mathew.
Plantan er 5-15 sm há í blóma. Laufin allt að 4 sm. Krónublöð 5-11 mm, hvít með bleikar æðar.
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
AÐRAR UPPLÝSINGAR.
FRÆSÖFNUN:
Árangursríkast er að safna fræi á eftirfarandi hátt: Þegar blómin eru visnuð er blómskipunum safna og þær geymdar í stóru, opnu íláti (það þarf að lofta vel). Fræin halda áfram að þroskast á greinunum (nota næringu og vatn úr leggjunum til þess) og hrynja svo eða eru hrist niður í ílátið.
|
| |
|
|
|
|