Ólafur Jóhann Sigurðsson - Á vordegi Grundin eignast gullinn fífil,
geislafingur hlýir strjúka
lambakóng með lítinn hnýfil,
lambagrasið rauða og mjúka.
Vappar tjaldur, vellir spói,
verpir í broki mýrispýta.
Bráðum kveikir fenjaflói
fífublysið mjallahvíta.
Bráðum mun í morgunstillu
meðan þokan kveður dranga
ljósberi hjá lágri syllu
lyfta kolli til að anga.
Blíða daga, bjartar nætur
bugðast á með tærum hyljum
eftir laut sem litlir fætur
lásu forðum berum iljum.
|
| Ættkvísl |
|
Gentiana |
| |
|
|
| Nafn |
|
lutea |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Gulvöndur |
| |
|
|
| Ætt |
|
Maríuvandarætt (Gentianaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól (hálfskuggi). |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Gulur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí-ágúst. |
| |
|
|
| Hæð |
|
100-150 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppréttur fjölæringur, allt að 150 sm eða hærri. Stönglar ógreindir, holir, stönglar vaxa upp af langri og gildri stólparót. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Grunnlauf lensulaga-oddbaugótt til breiðegglaga, ydd eða bogadregin í oddinn, allt að 30 x 15 sm, bogstrengjótt með 5-7 stóra æðastrengi. Stöngullauf mjórri en hvirfingarlaufin, legglaus. Blómleggir vaxa úr öxlum hvirfingarlaufa, engin hreisturlauf við grunninn. Blómin með leggi, mörg saman (3-10,) í skúf á stöngulendum og/eða í blaðöxlum. Bikarpípan allt að 1,2 sm, pappírskennd, klofin niður á einni hlið, engar tennur eða örsmáar. Króna gul, sjaldan rauðleit með mjög stutta krónupípu og 3-9 útstæða flipa. Engir ginleppar. Fræflar venjulega ekki samvaxnir. Aldinhýði með legg.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Fjöll M & SA Evrópu frá Spáni til Grikklands. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, frjór, rakaheldinn, framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Engir. |
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1,2 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning að hausti. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Aftan til í fjölæringabeð, sem stakstæð eða með lægri plöntur í kring. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Skipta plöntunni sjaldan/aldrei, nokkuð vinsæl garðplanta sem er víða í ræktun hérlendis, þrífst vel. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|