Úr ljóðinu Barmahlíð eftir Jón Thoroddsen Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
|
| Ættkvísl |
|
Rhamnus |
| |
|
|
| Nafn |
|
catharticus |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Geitastafur |
| |
|
|
| Ætt |
|
Hrökkviðarætt (Rhamnaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Cervispina cathartica (L.) Moench. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól eða hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Gulgrænn. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí. |
| |
|
|
| Hæð |
|
Allt að 6 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi runni eða lítið tré, allt að 6 m hár og 3 m í þvermál. Greinar grágrænar eða brúnar, þyrnóttar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Laufin 3-7 sm, sumargræn, með lauflegg, egglaga til oddbaugótt, æðastrengir í 2-5 pörum, hvassydd eða snubbótt, hárlaus eða ögn hærð að neðra borði, jaðrar með 40-70 litlar tennur á hvorri hlið, laufleggur allt að 2 sm langur. Blómskipun með 10-15 blómum, í knippum. Blómin 4-5 mm, bjöllulaga, 4-deild, gulgræn. Bikarflipar þríhyrndir-lensulaga, yddir. Aldin 6-8 mm í þvermál, hnöttótt, glansandi-svört, fræ 3 talsins, 3-4 mm í þvermál. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa, N Afríka, V Asía. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, fremur rakur, vel framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
Z3 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1,
www.pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Rhamnus+cathartica |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Fræi er sáð í sólreit að haustinu, geymt fræ þarf að forkæla í 1-2 mánuð við +5°C. Síðsumargræðlingar, sveiggræðsla. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í blönduð trjá- og runnabeð, í limgerði.
Blómin eru í sérbýli, þ.e. blómin eru annað hvort kvenkyns eða karlkyns og aðeins að finna á sitt hvorri plöntunni. Þess vegna verður að rækta runna af báðum kynjum til að fá fræ. Planta frjóvgar sig ekki sjálf. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til tvær plöntur sem sáð var til 1987 og ein sem sáð var 1989, tvær hinar fyrrrnefndu voru gróðursettar í beð 1988 og sú þriðja 1992. Allar hafa kalið nokkuð. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|