Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Malus |
| |
|
|
| Nafn |
|
sieversii |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Ledeb.) M. Roem. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Kasakstanepli |
| |
|
|
| Ætt |
|
Rósaætt (Rosaceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
|
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól (eða hálfskuggi en þá verður uppskeran ekki eins góð). |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Bleikur |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Vor-snemmsumars. |
| |
|
|
| Hæð |
|
- 8 m erlendis. |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi tré sem verður allt að 8 m hátt í heimkynnum sínum. Blómin eru tvíkynja og eru frævuð af skordýrum. Tegundin er í útrýmingarhættu vegna takmarkaðrar útbreiðslu og mikillar notkunar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauffellandi tré 2-10(-14) m hátt, smágreinar dökk grá-rauðar þegar þær eru orðnar gamlar, sívalar, stuttar, kröftugar, smádúnhærðar meðan þær eru ungar, ögn bogsveigðar, verða hárlausar með aldrinum. Brum dökkrauð, eggvala, langhærð á hliðinni sem snýr frá greininni. Axlablöð skammæ, lensulaga, 3-5 mm, himnukennd, hvítrandhærð, langydd. Laufleggur 1,2-3,5 sm langur, ögn hærðir. Blaðkan egglaga eða breið-oddbaugótt, sjaldan öfugegglaga, 6-11 × 3-5,5 sm, þétt og langhærð á neðra borði meðan þau eru ung, lítið eitt hærð þegar þau eru orðin gömul, ögn hærð á æðasrengjunum. Grunnur fleyglaga, sjaldan bogadreginn, jaðrar með snubbóttar sagtennur, hvassydd í oddinn. Blómskipunin hálfsveipur líkur sveip, 4-6 sm í þvermál, 3-6 blóma. Stoðblöð skammæ, lensulaga, himnukennd, jaðrar kirtilsagtenntir þegar þau eru ung, langydd. Blombotn bjöllulaga, lóhærður utan, Bikarblöð breiðlensulaga eða þríhyrnd-lensulaga, um 6 mm, lengri en blómbotninn, lóhærð báðu megin, heilrend, langydd. Krónublöð bleikleit, rósbleik í knúbbinn, öfugegglaga, 1,5-2 sm, bogadregin í oddinn, grunnur með stutta nögl. Fræflar 20, mislangir, um hálf lengd krónublaðanna. Eggleg 5-hólfa með 2 egg í hverju. Stílar 5 jafnlangir eða ögn lengri en fræflarnir, hvítlóhærðir neðst. Eplin gulgræn með rauða slikju, hnöttótt eða íflöt-hnöttótt. 3-4,5(-7) sm í þvermal. Aldinleggur 3,5-4 sm, hvítlóhærður. Bikarblöð langæ langæ og aftursveigð. Með holrúm efst. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
M Asía- vestur Tíbet til Kasakstans og Rússlands. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, helst rakaheldur og vel framræstur.. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
www//eFloras.org flora of China, http://nbarnett2.wordpress.com, http://nbarnett2.wordpress.com, http://www.pfaf.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning. ---
Fræi er best að sá að haustinu um leið og það er þroskað, geymið sáninguna í sólreit, það spírar oftast síðvetrar. Fræ sem hefur verið geymt þarf það að fá kuldameðferð í rökum mosa eða sandi í 3 mánuði við um 1°C og það ætti að sá því í sólreit strax við fáum fræðið í hendur. Það er óvíst að það spíri fyrr en eftir 12 mánuði eða meir. Dreifplantið hverri kímplöntu í sér pott strax og þær eru orðnar nógu stórar til að handfjatla.
Plönturnar eru hafðar í pottum í sólreit þangað til síðla vors næsta ár, gróðursettar í beð þegar þær eru orðnar nógu stórar, skýlt fyrstu árin.
|
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í raðir, í beð, stök tré. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta sem sáð var til 2004, í uppeldi 2011. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
AÐRAR UPPLÝSINGAR: Foreldri ræktaðra epla, stórra bragðgóðra epla sem geta haft hagræna þýðingu. Víxlfrjóvgast auðveldlega við aðrar Malus-tegundir. == Eplin eru gott fóður handa dýrum, ekki síst fuglum. |
| |
|
|
|
|