Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Vaccinium |
| |
|
|
| Nafn |
|
corymbosum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Fenjabláber |
| |
|
|
| Ætt |
|
Lyngætt (Ericaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Cyanococcus amoenus (Aiton) Small; C. atrococcus (A. Gray) Small; C. corymbosus (Linnaeus) Rydberg; C. cuthbertii Small; C. elliottii (Chapman) Small; C. fuscatus (Aiton) Small; C. holophyllus Small; C. margarettae (Ashe) Small; C. simulatus (Small) Small; C. virgatus (Aiton) Small; Vaccinium amoenum Aiton; V. atrococcum (A. Gray) A. Heller; V. australe Small; V. constablaei A. Gray; V. corymbosum var. albiflorum (Hooker) Fernald; V. corymbosum var. glabrum A. Gray; V. elliottii Chapman; V. formosum Andrews; V. fuscatum Aiton; V. simulatum Small; V. virgatum Aiton. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sólríkur vaxtarstaður eða hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur, dálítið rauðleit. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
100-200 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi, uppréttur runni, 1-2 m hár. Greinar gulgrænar, sívalar til kantaðarm hárlausar eða ögn dúnhærðar rákir, vörtóttar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf hálf-leðurkennd, 3-8 sm, dökkgræn, egglaga til lensulaga, 15-70 × 10-25 mm, heilrend eða jaðrar hvasssagtenntir, appelsínulit til skarlatsrauð að haustinu, hárlaus bæði ofan og neðan, æðastrengir dálítið hærðir á neðra borði. Blómin í þéttum klösum, bikar hárlaus grænn, blámengaður, króna pípu-krukkulaga til mjóegglaga, 6-10 mm, hvít eða dálítið rauðleit, 5-12 mm. Frjóþræðir oftast hærðir. Ber hnöttótt, 8-15 mm, mött, blásvört, mikið döggvuð, sæt og bragðgóð.
v. albiflorum (Hook.) Fern.
laufin fínlega smátennt til randhærð-sagtennt, skærgræn.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
A Norður-Ameríka. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Léttur, vel framræstur, súr jarðvegur |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,
eFloras.org Flora of North America,
http://www.backyardgardener.com, www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Vaccinium+corymbosum
|
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Með fræi eða græðlingum. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í beð eða ker. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Sáð í Lystigarðinum 1992, gróðursett í beð 2001 og 2010 var ekkert kal og engin blóm. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Nokkur yrki af V. corymbosum eru komnar í sölu hérlendis, þ. e. ‘Alvar’, ‘Aino’, ‘North Sky’, ’North Blue’ og ‘Chippewa’.
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
AÐRAR UPPLÝSINGAR:
Bláber þurfa súran jarðveg.
Ef rækta á þessar plöntur í kerum þarf að vökva þær oftar en ella. 2-3 hvert ár ætti að endurnýja moldina í kerinu eða bæta hann með lífrænum áburði.
Lyng sem er ræktað í beði þarf reglulega vökvun, en látið jarðveginn þorna á milli, vökvið vel með 2-3 vikna millibili.
Plöntuna ætti að rækta í hálfskugga þar sem sólin skín á hana aðeins á kaldasta tíma dagsins. Til að koma í veg fyrir skemmdir vegna frosta ætti að skýla runnanum með því að þekja jarðveginn kringum plöntuna með hálmi eða þurru laufi.
|
| |
|
|
|
|