Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Lilium |
| |
|
|
| Nafn |
|
speciosum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Thunb. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Fagurlilja |
| |
|
|
| Ætt |
|
Liljuætt (Liliaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
L. auratum |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölæringur og laukplanta. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sólríkur vaxtarstaður. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur, fagurrauð slikja við grunninn, blettir bleikir eða skarlatsrauðir. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Síðsumars. |
| |
|
|
| Hæð |
|
90-200 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppréttir, laufóttir stönglar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Laukar hnöttóttir,10×10 sm, sammiðja, hreistur hvít, gul eða brún, sköruð, lensulaga, ydd. Stönglar grannir og seigir, 90-200 sm háir, grænir með purpuralitri slikju. Þeir mynda rætur. Lauf allt að 18×6 sm, stakstæð, breiðlensulaga til aflöng, með legg, 7-9 tauga. Blóm í laufóttum klösum, 1 eða allt að 12, drúpandi eða vita út á við, ilma, túrbanlaga, 15 sm breið, blómleggir allt að 10 sm. Blómhlífarblöð allt að 10×4,5 sm, hvít, með fagurrauða slikju við grunninn og með bleika eða skarlatsrauða bletti, baksveigð, lensulaga til egglensulaga, jaðrar bylgjaðir, næstum hvítir. Frjó dökkrautt. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Kína, Japan, Taiwan. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, vel framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
6 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, Jelitto, L and Wilhelm Schacht 1990 Hardy Herbaceous Perennials. I &II. – third ed. London. --- Upplýsingar af umbúðum laukanna.
|
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Með fræi. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Laukarnir eru gróðursettir með 25 sm millibili í beð eða beðjaðra. Vaxtarstaður þarf að vera sólríkur og í skjóli fyrir næðingum, en ekki fast upp við suðurvegg, þar verður of þurrt. Vökvun í meðallagi, þarf reglulega vökvun en ekki of mikla. Jarðvegur þarf að vera frjór, ríkur af lífrænum efnum og vel framræstur.
Mælt er með að setja lauf eða annað lífrænt yfir moldina til að halda betur rakanum í moldinni. Fjarlægið dauð blóm en látið stönglana standa áfram fram eftir hausti meðan lauf er grænt. Laukarnir eru látnir vera á sínum stað og blómstra ár eftir ár.
Blómstrar seint og nær því oft ekki að ljúka blómgun í svölu loftslagi,
hægt að rækta í kerum í rakri mómold, hentar einnig að rækta undir gleri, einkum hvíta formið.
|
| |
|
|
| Reynsla |
|
Laukur var keyptur og gróðursettur í Lystigarðinn 1991, lifði ekki af veturinn, dó 1992. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
v. album Mast. ex Bak.
Stönglar purpurabrúnir. Blómin hvít.
-----
v. rubrum Mast. ex Bak. (Lilium speciosum Thunb. ‘Rubrum’).
Stönglar purpurabrúnir. Blóm fagurrauð.
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|