Jón Helgason - úr ljóðinu Á Rauðsgili Hugrökk teygist á háum legg
hvönnin fram yfir gljúfravegg,
dumbrauðu höfði um dægrin ljós
drúpir hin vota engjarós.
|
| Ættkvísl |
|
Asperula |
| |
|
|
| Nafn |
|
tinctorica |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Litunarsystir |
| |
|
|
| Ætt |
|
Möðruætt (Rubiaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
G. triandrum |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí. |
| |
|
|
| Hæð |
|
- 80 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölær jurt. Stönglar allt að 80 sm, uppréttir eða útafliggjandi, ógreindir eða greindir, 4-hyrndir með renglur, meira eða minna hárlausir. Neðri laufin 6 í kransi, þau efri oftast gagnstæð, allt að 50 x 3 mm, egglaga, bandlaga til lensulaga, hvassydd eða snubbótt, jaðrar niðurorpnir og dálítið snörp á jöðrunum, hárlaus eða stutt-dúnhærð. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blóm með legg í gisnum 3-greindum kvíslskúf, hvít (rauð í knúppinn), blómleggir allt að 3 mm. Stoðblöð oddbaugótt til egglaga, ydd eða snubbótt, stundum randhærð. Króna trektlaga til pípulaga, pípan allt að 3 mm, flipar 3 allt að 3 mm, hárlausir eða dúnhærðir. Aldin allt að 2 mm breið, hárlaus, dálítið snörp og kornótt. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalfrjór, grýttur, sendinn, fremur þurr, en rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Asperula+tinctoria, www.luontoportti.com/suomi/en/kukkakasavit/dyers-woodruff |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, skipting. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í fjölæringabeð. Ræturnar eru notaðar til litunar, liturinn rauður, skær og endingagóður. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta sem sáð var til 1975 og gróðursett í beðið (N7-A) 1990. Þrífst mjög vel. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|