Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
Ættkvísl |
|
Hypericum |
|
|
|
Nafn |
|
kamtschaticum |
|
|
|
Höfundur |
|
Ledeb. |
|
|
|
Ssp./var |
|
|
|
|
|
Höfundur undirteg. |
|
|
|
|
|
Yrki form |
|
|
|
|
|
Höf. |
|
|
|
|
|
Íslenskt nafn |
|
Skagagullrunni |
|
|
|
Ætt |
|
Gullrunnaætt (Hypericaceae). |
|
|
|
Samheiti |
|
|
|
|
|
Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
|
|
|
Kjörlendi |
|
Sól, hálfskuggi. |
|
|
|
Blómlitur |
|
|
|
|
|
Blómgunartími |
|
|
|
|
|
Hæð |
|
|
|
|
|
Vaxtarhraði |
|
|
|
|
|
|
|
|
Vaxtarlag |
|
Fjölær jurt, 10-35(-50) sm há, upprétt eða uppsveigð frá skriðulum, stönglum með rætur og greinar við grunninn, stönglar margir (± þétt þýfð), stundum greinótt ofantil. Stönglar með 2 ógreinilegar rákir (eða mjög sjaldan 4 rákir) eða alveg sívalir, ekki með kirtla eða mög sjaldan með fáa, litla, dreifða rauðleita kirtla. Stöngulliðir 10-30 (-40) styttir eða lengri en laufin.
|
|
|
|
Lýsing |
|
Blómin eru tvíkynja, (eru bæði með karl- og kvenblóm) og eru frævuð af skordýrum. Plantan frjóvgar sig sjálf. Laufin legglaus, blaðkan (10-)20-30(-40) × (7-)10-27 mm, oddbaugótt eða aflöng-egglaga til egglaga, verða bláleit á neðra borði, leðurkennd. Oddur snubbóttur eða bogadreginn eða bugskertur, jaðar heilrendir, grunnur bogadreginn til hjartalaga-greipfætt (efst), æðar 3-4 pör af aðalstrengjum frá neðsta 1/3 til 1/4 hluta strengsins eða neðst til neðsta, hliðar-æðanet þétt, greinilegt á báðum hliðum. Kirtlar á blöðkunni svartir, punktlaga, fáir eða sjaldan engir, sjaldnar á dreif með litlum ljósum doppum.
Blómskipunin 1-5(-7)-blóma, vaxa frá stöngulliðum, fremur gisin til þétt, ógrein neðantil. Blómleggir (2-)3-4,5 mm (endastæð blómskipun sjaldan allt að 7 mm þegar fræin hafa þroskast). Stoðblöð og smástoðblöð minnkuð lauf til bandlaga-lensulaga. Blómin um 15-25(-30) mm í þvermál, stjörnulaga, knúppar oddvala, snubbóttir til sljóyddir.
Bikarblöð eru 5, misstór, (5-)6-8,5 × 1,2-3,4 mm, aflöng-egglaga eða aflöng tilbreið oddbaugótt eða lensulaga, bogaadregin til sljóydd, heilrend, æðar 3-5(7), greinótt og netstrengjótt. Kirtlar á blöðkunni svartir, doppulaga, (fáir eða margir) stundum bandlaga, jaðarkirtlar svartir til næstum fölir, ± þétt til strjál eða mjög sjaldan engir.
Krónublöð (4)5(6-9), gullgul?, ekki með rauða slikju, 8-15 × 4-7 mm, 2 × lengri en bikarblöðin, aflöng eða öfuglensulaga, bogadregin, heilrend.
Blöðkukirtlar svartir, línulaga til doppulaga, svartir eða sjaldan ljósir, engir jaðarkirtlar. Fræflar um 30-60, 3 í knippi, þeir lengstu í mesta lagi 8-13 mm, um 0,8-1 × krónublöðin. Frjóhnappar svartir. Eggleg 2,8-6 × 2-3 mm, oddvala eða breiðegglaga (til sívöl). Stílar 3 (4), ekki samvaxnir, beinast út á við, (2,5-)3-6 mm, 1,1,3(-1,7) × egglegið. Fræni mjó. Fræhýði 5-9 × 2,5-5 mm, (0,9-1,1-1,3(-1,7) × bikarblöðin, breið egg-keilulaga til oddvala-sívöl. Fræin dökkbrún. 1-1,1 mm, fræhýði stigalaga-netlaga.
|
|
|
|
Heimkynni |
|
A Asía, Japan. |
|
|
|
Jarðvegur |
|
Meðalfrjór, sendinn, vel framræstur. |
|
|
|
Sjúkdómar |
|
|
|
|
|
Harka |
|
|
|
|
|
Heimildir |
|
http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Hypericum+kamtschaticum, http://hypericum.myspecies.info/taxonomy/term/669 |
|
|
|
Fjölgun |
|
Sáning, skifting að vorinu. |
|
|
|
Notkun/nytjar |
|
í beð með fjölærum jurtum. |
|
|
|
Reynsla |
|
Hefur lifað lengi í Lystigarðinum. |
|
|
|
Yrki og undirteg. |
|
|
|
|
|
Útbreiðsla |
|
|
|
|
|
|
|