Jónas Hallgrímsson - Úr ljóðinu Dalvísa Fífilbrekka! gróin grund!
grösug hlíð með berjalautum!
flóatetur! fífusund!
fífilbrekka! smáragrund!
yður hjá ég alla stund
uni best í sæld og þrautum;
fífilbrekka! gróin grund!
grösug hlíð með berjalautum!
|
| Ættkvísl |
|
Viola |
| |
|
|
| Nafn |
|
canina |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Linnaeus, Sp. Pl. 935 (1753) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
ssp. canina |
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Týsfjóla |
| |
|
|
| Ætt |
|
Violaceae (Fjóluætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjöær jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í margs konar þurrlendi t.d. í mólendi, grasbölum, og snöggum gilbrekkum. Algeng um land allt. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Blár |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.05-0.15 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölær jurt 5-15 (-25) sm. Jarðstönglar liðalangir, marggreindir og blaðleifalausir. Stönglarnir sem vaxa í beinu framhaldi af honum en eru oft lágir og lítt þroskaðir. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin eru stilklöng, oftast mjóhjartalaga eða egglaga, fíntennt, hárlaus, fremur þykk og oftast með snubbóttum oddi.
Blómin blá, einsamhverf, legglöng, slútandi. Krónan fimmdeild. Krónublöðin blá, verða hvít og sum með löngum hárum innst, neðsta krónublaðið gengur aftur í hvítan, snubbóttan spora. Bikarblöðin odddregin en ganga niður í breiðan, snubbóttan sepa neðst. Fræflar fimm. Þríblaða fræva sem verður að stóru hýðisaldini er klofnar í þrennt við þroskun. Blómgast í maí-júní. 2n=40.
Oft skipt í tvær deilitegundir.
a) Urðarfjóla (Viola canina ssp. montana) sem er með hærri og uppréttari stöngla, og hlutfallslega stærri axlablöð miðað við blaðstilka. Hún finnst allvíða um land.
b) Viola canina ssp. canina (sbr. lýs. á aðalteg.) sem er mun algengari.
LÍK/LÍKAR: Mýrfjóla, birkifjóla og skógfjóla. Týsfjóla auðgreind frá þeim 2 fyrri á laufblöðunum sem eru mjórri og enda í áberandi oddi.
Skógfjóla (Viola riviniana) líkist einnig týsfjólu, en er mun sjaldgæfari. Hún er auðgreind frá týsfjólu á hlutfallslega breiðari, hjartalaga blöðum og bláleitari sporum sem eru mjórri í endann. Kjörlendi hennar eru skýldar, vel grónar brekkur og kjarrlendi. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algeng á láglendi kringum landið, nema sjaldgæf á Suðausturlandi frá Mýrdalssandi að Hornafirði.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Evrópa, Mexíkó, Rússland, Úkraína, N Ameríka, Grænland o.v. |
| |
|
|
|
|