Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Polypodium |
| |
|
|
| Nafn |
|
vulgare |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Linnaeus, Sp. Pl.: 1085. 1753. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Köldugras |
| |
|
|
| Ætt |
|
Polypodiaceae (Köldugrasaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Ctenopteris vulgaris (L.) Newman; Polypodium nipponicum auct.; Polypodium someyae auct.; Polypodium vulgare subsp. issaevii Askerov & A.E.Bobrov; |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær burkni (sígrænn) |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í urðum, hraunum, klettaskorum eða klettasprungum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
|
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
|
| |
|
|
| Hæð |
|
0.06 - 0.25 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lágvaxinn, sígrænn burkni. Jarðstönglar brúnleitir, kjötkenndir, sætir á bragðið, hreistraðir og með greinilegum örum eftir gamla blaðstilka. Upp af þeim vaxa blöðin sem geta orðið 6-25 á hæð/lengd. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin sígræn, stinn, gulgræn á lit, fjaðurskipt, blaðstilkar langir. Smábleðlar skakkstæðir, 6-12 hvoru megin, nær heilrendir eða fínlega bogtenntir og snubbóttir 1,5-2,5 sm á lengd, 4-7 mm á breidd, styttast smám saman að enda blöðkunnar. Tvær raðir af stórum gróblettum á neðra borði og miðstrengurinn áberandi skarpur. Gróhulu vantar.
LÍK/LÍKAR: Engar. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Kýs rakan, fremur súran jarðveg á svölum stað í skugga eða hálfskugga. Fullvaxnar plöntur þola þó allvel þurrk. |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr, http://www.borealforest.org/ferns/fern14.htm; |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Í gömlum lækningabókum er það sagt gott við ýmsum kvensjúkdómum, og að auki bæði svita- og þvagaukandi og slímlosandi. Hefur verið notað í hóstasaft. Jarðstöngullinn er sætur á bragðið, með lakkrískeimi. Nafnið köldugras er komið til af því, að seyði af rótinni er sagt gott við upphleypandi giktarverkjum, sem fólk almennt kallar köldu." (Ág.H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algengt á láglendi frá Vesturlandi um Suðurland og norður til Reyðarfjarðar á Austfjörðum. Sjaldgæft á Norðurlandi.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Evrópa, Miðjarðarhafslönd, temp. Asía, A N Ameríka. |
| |
|
|
|
|