Sigfús Dađason - Vćngjasláttur Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.
Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!
Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.
Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.
Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.
|
Tripleurospermum maritimum ssp. phaeocephalum
| Ćttkvísl |
|
Tripleurospermum |
| |
|
|
| Nafn |
|
maritimum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(L.) W.D.J. Koch. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
ssp. phaeocephalum |
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
(Rupr.) Hämet-Ahti |
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Baldursbrá |
| |
|
|
| Ćtt |
|
Asteraceae (Körfublómaćtt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Matricaria ambigua auct. Amer.
Matricaria inodora var. phaeocephala Rupr. (basionym)
Matricaria maritima subsp. phaeocephala (Rupr.) Rauschert
Tripleurospermum phaeocephalum (Rupr.) Pobed. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölćr |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex á haugum, hlađvörpum og ýmiskonar röskuđum svćđum en einnig í fjörusandi. Mjög algeng viđ bóndabći og í ţéttbýli. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur, gulur hvirfill |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí-ágúst |
| |
|
|
| Hćđ |
|
0.10-0.70 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppréttir eđa skástćđir, greindir stönglar, oft međ uppsveigđum blađsprotum, 10-70 sm á hćđ. Stönglar og greinar gárađar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöđin eru tvífjađurskipt međ margskiptum smáblöđum, smábleđlar ţeirra eru striklaga og örmjóir.
Blómskipun karfa. Körfur stórar og fjölmargar í hálfsveip efst á stönglum, 3-5 sm í ţvermál. Geislakrónur hvítar, 3-5 mm á breidd og 1,5-2 sm á lengd, útbreiddar og yfirleitt ţrítenntar ađ framan. Hvirfilblómin eru gular pípukrónur á kúptum botni. Reifablöđ aflöng, grćn međ dökkbrúnum eđa svörtum, himnukenndum jađri. Blómgast í júlí.
LÍK/LÍKAR: Freyjubrá & hlađkolla.
Freyjubrá hefur mjög líkar blómkörfur en ađeins eina á hverjum stöngli. Ţekkist einnig á ţví ađ blöđin eru fjađursepótt eđa tennt en ekki fjađurskipt.
Hlađkollan er minni en međ áţekk blöđ og ţekkist auđveldlega á ţví ađ hún er bara međ gul hvirfilblóm en enga geisla í körfunni. |
| |
|
|
| Jarđvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Tegundin er ein ţekktasta lćkningaplantan. Einkum var hún notuđ viđ kvensjúkdómum eins og nöfnin fuđarjurt og móđurjurt gefa til kynna (matricaria komiđ af matrix, leg; skylt mater, móđir "sbr. eldra nafn Matricaria maritima"). Hún átti ađ leiđa tíđir kvenna og leysa dautt fóstur frá konum, eftirburđ og stađiđ blóđ. Viđ tannpínu skyldi leggja marđa baldursbrá á eyrađ ţeim megin sem verkurinn var. Ađ auki ţótti te af blöđum og blómum svitadrífandi, ormdrepandi og hjartastyrkjandi." (Ág. H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiđsla |
|
Algeng um land allt - sérstaklega á láglendi.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Temp. Asía, Evópa, N Ameríka. |
| |
|
|
|
|