Sigfús Dađason - Vćngjasláttur Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.
Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!
Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.
Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.
Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.
|
| Ćttkvísl |
|
Erigeron |
| |
|
|
| Nafn |
|
borealis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Vierh.) Simmons, Acta Univ. Lund., n.s. 2, 9, 19 : 127 (1913) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Jakobsfífill |
| |
|
|
| Ćtt |
|
Asteraceae (Körfublómaćtt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölćr jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex á ţurrum stöđum um land allt t.d. í grasmóum, gilbrekkum og hlíđum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Tungur hvítar eđa ljósrauđfjólubláar, pípur gular |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí |
| |
|
|
| Hćđ |
|
0.10-0.25 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Stönglar stífir, ţéttblöđóttir, uppréttir-sveigđir og gáróttir, oftast greindir ofan til og mórauđir á lit 10-25 sm á hćđ. Stönglar oft margir á sömu rót. Blöđ og stönglar eru alsett gráum, stinnum hárum, hćring ţéttust ofan til á stönglum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Grunnblöđin (og stundum neđri stöngulblöđ) vćngstilkuđ, spađalaga og broddydd. Stöngulblöđ eru stilklaus, aflöng-lensulaga, snubbótt en stundum broddydd.
Eitt, tvö eđa ţrjú blóm á +/- greindum stöngli. Blómskipun karfa. Hver karfa um 1-1,5 sm í ţvermál međ kransi af lensulaga reifablöđum ađ utanverđu. Reifablöđin, ađfelld, rauđ í oddinn, ţétthćrđ gráum hárum. Geislablóm (tungukrýnd blóm á jađri körfunnar, oft nefnd tungukrónur) eru mjó, ljósrauđfjólublá eđa hvít. Hvirfilblómin í miđju körfunnar eru gul pípukrýnd kvenblóm í hring sem rođna međ aldrinum. Ţau eru umkringd svifkranshárum sem oft eru íviđ lengri en pípukrónurnar. Aldiniđ gulleitt, hćrt, styttra en svifiđ sem er gulhvítt. Blómgast í júní.
LÍK/LÍKAR: Fjallakobbi. Fjallakobbinn er mun lćgri, alltaf međ eina hlutfallslega stćrri körfu, grunnblöđ +/- spađalaga og snubbótt og auk ţess er fjallakobbinn međ útstćđ reifablöđ. |
| |
|
|
| Jarđvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Seyđi af blöđum og blómum var taliđ gott viđ gulu og liđaverkjum og til ađ örva tíđablóđ og stilla uppsölu. Bakstur af blöđum og mjólk dreifir bólgu, einkum í brjóstum, samkvćmt gömlum heimildum". (Ág.H.)
"Blöđin takist áđur en jurtin blómstrar. Hann er grćđandi, uppleysandi og styrkjandi. Hann er góđur móti gulu, liđaverkjum af gigt, uppsölu blóđuppgangi; örfar ţvaggagn og tíđir kvenna, styrkir maga, hreinsar blóđ, gall og vessa. Seyđi af jurtinni takist inn 2 matspćnir í senn ţriđja hvern tíma. Bakstur af blöđum hennar í mjólk, dreifir bólgu í kvenbrjóstum, sem annari bólgu". (GJ) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiđsla |
|
Algengur um land allt.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Vex á heimskautasvćđum og til fjalla; N Ameríka, Evrópa, N og A Asía |
| |
|
|
|
|