Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing) Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
|
| Ættkvísl |
|
Erigeron |
| |
|
|
| Nafn |
|
borealis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Vierh.) Simmons, Acta Univ. Lund., n.s. 2, 9, 19 : 127 (1913) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Jakobsfífill |
| |
|
|
| Ætt |
|
Asteraceae (Körfublómaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex á þurrum stöðum um land allt t.d. í grasmóum, gilbrekkum og hlíðum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Tungur hvítar eða ljósrauðfjólubláar, pípur gular |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.10-0.25 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Stönglar stífir, þéttblöðóttir, uppréttir-sveigðir og gáróttir, oftast greindir ofan til og mórauðir á lit 10-25 sm á hæð. Stönglar oft margir á sömu rót. Blöð og stönglar eru alsett gráum, stinnum hárum, hæring þéttust ofan til á stönglum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Grunnblöðin (og stundum neðri stöngulblöð) vængstilkuð, spaðalaga og broddydd. Stöngulblöð eru stilklaus, aflöng-lensulaga, snubbótt en stundum broddydd.
Eitt, tvö eða þrjú blóm á +/- greindum stöngli. Blómskipun karfa. Hver karfa um 1-1,5 sm í þvermál með kransi af lensulaga reifablöðum að utanverðu. Reifablöðin, aðfelld, rauð í oddinn, þétthærð gráum hárum. Geislablóm (tungukrýnd blóm á jaðri körfunnar, oft nefnd tungukrónur) eru mjó, ljósrauðfjólublá eða hvít. Hvirfilblómin í miðju körfunnar eru gul pípukrýnd kvenblóm í hring sem roðna með aldrinum. Þau eru umkringd svifkranshárum sem oft eru ívið lengri en pípukrónurnar. Aldinið gulleitt, hært, styttra en svifið sem er gulhvítt. Blómgast í júní.
LÍK/LÍKAR: Fjallakobbi. Fjallakobbinn er mun lægri, alltaf með eina hlutfallslega stærri körfu, grunnblöð +/- spaðalaga og snubbótt og auk þess er fjallakobbinn með útstæð reifablöð. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Seyði af blöðum og blómum var talið gott við gulu og liðaverkjum og til að örva tíðablóð og stilla uppsölu. Bakstur af blöðum og mjólk dreifir bólgu, einkum í brjóstum, samkvæmt gömlum heimildum". (Ág.H.)
"Blöðin takist áður en jurtin blómstrar. Hann er græðandi, uppleysandi og styrkjandi. Hann er góður móti gulu, liðaverkjum af gigt, uppsölu blóðuppgangi; örfar þvaggagn og tíðir kvenna, styrkir maga, hreinsar blóð, gall og vessa. Seyði af jurtinni takist inn 2 matspænir í senn þriðja hvern tíma. Bakstur af blöðum hennar í mjólk, dreifir bólgu í kvenbrjóstum, sem annari bólgu". (GJ) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algengur um land allt.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Vex á heimskautasvæðum og til fjalla; N Ameríka, Evrópa, N og A Asía |
| |
|
|
|
|