Jón Thoroddsen - Barmahlíđ
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ćttkvísl |
|
Erigeron |
| |
|
|
| Nafn |
|
borealis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Vierh.) Simmons, Acta Univ. Lund., n.s. 2, 9, 19 : 127 (1913) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Jakobsfífill |
| |
|
|
| Ćtt |
|
Asteraceae (Körfublómaćtt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölćr jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex á ţurrum stöđum um land allt t.d. í grasmóum, gilbrekkum og hlíđum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Tungur hvítar eđa ljósrauđfjólubláar, pípur gular |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí |
| |
|
|
| Hćđ |
|
0.10-0.25 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Stönglar stífir, ţéttblöđóttir, uppréttir-sveigđir og gáróttir, oftast greindir ofan til og mórauđir á lit 10-25 sm á hćđ. Stönglar oft margir á sömu rót. Blöđ og stönglar eru alsett gráum, stinnum hárum, hćring ţéttust ofan til á stönglum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Grunnblöđin (og stundum neđri stöngulblöđ) vćngstilkuđ, spađalaga og broddydd. Stöngulblöđ eru stilklaus, aflöng-lensulaga, snubbótt en stundum broddydd.
Eitt, tvö eđa ţrjú blóm á +/- greindum stöngli. Blómskipun karfa. Hver karfa um 1-1,5 sm í ţvermál međ kransi af lensulaga reifablöđum ađ utanverđu. Reifablöđin, ađfelld, rauđ í oddinn, ţétthćrđ gráum hárum. Geislablóm (tungukrýnd blóm á jađri körfunnar, oft nefnd tungukrónur) eru mjó, ljósrauđfjólublá eđa hvít. Hvirfilblómin í miđju körfunnar eru gul pípukrýnd kvenblóm í hring sem rođna međ aldrinum. Ţau eru umkringd svifkranshárum sem oft eru íviđ lengri en pípukrónurnar. Aldiniđ gulleitt, hćrt, styttra en svifiđ sem er gulhvítt. Blómgast í júní.
LÍK/LÍKAR: Fjallakobbi. Fjallakobbinn er mun lćgri, alltaf međ eina hlutfallslega stćrri körfu, grunnblöđ +/- spađalaga og snubbótt og auk ţess er fjallakobbinn međ útstćđ reifablöđ. |
| |
|
|
| Jarđvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Seyđi af blöđum og blómum var taliđ gott viđ gulu og liđaverkjum og til ađ örva tíđablóđ og stilla uppsölu. Bakstur af blöđum og mjólk dreifir bólgu, einkum í brjóstum, samkvćmt gömlum heimildum". (Ág.H.)
"Blöđin takist áđur en jurtin blómstrar. Hann er grćđandi, uppleysandi og styrkjandi. Hann er góđur móti gulu, liđaverkjum af gigt, uppsölu blóđuppgangi; örfar ţvaggagn og tíđir kvenna, styrkir maga, hreinsar blóđ, gall og vessa. Seyđi af jurtinni takist inn 2 matspćnir í senn ţriđja hvern tíma. Bakstur af blöđum hennar í mjólk, dreifir bólgu í kvenbrjóstum, sem annari bólgu". (GJ) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiđsla |
|
Algengur um land allt.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Vex á heimskautasvćđum og til fjalla; N Ameríka, Evrópa, N og A Asía |
| |
|
|
|
|