Halldór Laxness

"Blóm eru ódauðleg... þú klippir þau í haust og þau vaxa aftur í vor, - einhversstaðar."

Empetrum nigrum ssp. nigrum
Ættkvísl   Empetrum
     
Nafn   nigrum
     
Höfundur   Linnaeus, Sp. Pl., 1022. 1753.
     
Ssp./var   ssp. nigrum
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Krækilyng
     
Ætt   Empetraceae (Lyngættin)
     
Samheiti  
     
Lífsform   Dvergrunni sígrænn
     
Kjörlendi   Vex í lyngmóum, á melum, í mosaþembum og jafnvel í mýrlendi.
     
Blómlitur   Rauður
     
Blómgunartími   Apríl-maí
     
Hæð   0.05-0.12 m
     
 
Krækilyng
Vaxtarlag   Jarðlægur, sígrænn smárunni með skriðulum eða uppsveigðum, rauðbrúnum, blöðóttum greinum 5-12 sm á hæð. Sprotarnir trjákenndir og blaðlausir neðan til en þéttblöðóttir til enda.
     
Lýsing   Blöðin sígræn, þéttstæð, nær stilklaus, aflöng - striklaga, snubbótt, 4-6 mm á lengd og um 1,5 mm á breidd, þykk og með niðurorpnar blaðrendur sem mynda einskonar hólk og því er áberandi hvít rönd á neðra borði þar sem blaðrendurnar koma saman. Í holrúminu geymist raki, svo að plantan þolir bæði mikla sól, hörkufrost og vindasama veðráttu jafnt sumar sem vetur. Blómin eru þrídeild, örsmá og lítt áberandi, umkringd nokkrum kringlóttum, rauðum háblöðum. Krónublöðin dökkrauð, spaðalaga, um 2-2,5 mm á lengd, útsveigð yfir íhvolf bikarblöðin sem eru móleit, og nær kringlótt. Fræflarnir þrír, dökkblárauðir og standa langt út úr blóminu, hver 5-7 mm á lengd. Ein fræva sem verður að berkenndu steinaldini með 6-9 litlum steinum við þroska. Aldinið í fyrstu grænt, síðan verður það rautt og að lokum svart við þroskun, 5-8 mm í þvermál. Berin eru vel æt, má borða fersk og eru einnig gjarnan notuð í sultu, hlaup og/eða saft. Blómgast í apríl-maí. LÍK/LÍKAR: Bláklukkulyng. Óblómgað bláklukkulyng líkist krækilyngi en blöðin þó heldur grófari, en í blóma er það auðþekkt. Krækilyngi er skipt í 2. deilitegundir: a) Empetrum nigrum ssp. nigrum sem er með einkynja blóm (sérbýli, karl og kvenplöntur) og finnst aðeins á láglendi. b) Empetrum nigrum ssp. hermaphroditum sem er með tvíkynja blóm (sambýli) og grófari blöð. Þessi deilitegund er miklu algengari hérlendis, bæði til fjalla og á láglendi. Hún ber stærri krækiber og hanga fræflarnir venjulega enn á þeim þegar þau eru þroskuð.
     
Jarðvegur  
     
Heimildir   1,2,3,9, HKr
     
Reynsla   "Berin eru etin og eru talin kælandi og lítið eitt herpandi. Mauk er ott búið til úr berjum svo og saftir. Þau þykja góð við þorsta og hita. Láta má lög af berjum gerja og sjóða lítið eitt af horblöðku með. Hvít krækiber hafa fundist á fáeinum stöðum". (Ág.H.)
     
     
Útbreiðsla   Hefur fundist allvíða á láglendi en vex ekki til fjalla. Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Arktísk, Kanada, N Ameríka, Evrópa (sérstakl. Skandinavía)
     
Krækilyng
Krækilyng
Krækilyng
Krækilyng
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is