Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Cystopteris |
| |
|
|
| Nafn |
|
fragilis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(L.) Bernh., Neues J. Bot. vol. 1(2), 27. 1805. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Tófugras |
| |
|
|
| Ætt |
|
Dryopteridaceae (Fjöllaufungsætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Too long list of synonyms - According to: BfN - FloraWeb DB, 2003. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær burkni (gróplanta) |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í urðum, klettaskorum, hraunsprungum og hellum, oftast í skugga. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
|
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
|
| |
|
|
| Hæð |
|
0.10 - 0.25 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fremur smávaxin jurt, oftast hárlaus eða lítið eitt flosug, með skriðulum láréttum jarðstöngli með a.m.k. tvífjöðruðum blöðkum, 10-25 sm á hæð en stundum meira. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin tví- eða þríhálffjöðruð, oddmjó, oftast breiðlensulaga og stökk. Töluvert bil er á milli smáblaðanna og eru þau breiðust næst miðstrengnum en mjókka til enda. Smáblöð annarrar gráðu fjaðursepótt eða flipótt. Blaðstilkurinn styttri en blaðkan, dálítið ljóshreistraður neðantil, fremur fíngerður og brothættur, yfirleitt dökkbrúnn en stundum grænn. Gróblettir í tveim röðum á neðra borði, fremur smáir og fíngerðir; Hulan hylur fyrst gróblettinn meðan þeir eru ungir, en skreppur síðan saman og fellur burt. Gróblettirnir vaxa saman með aldrinum. 2n = 168, 252.
LÍK/LÍKAR: Liðfætla & refagras. Liðfætla er með loðnar og flösugar blöðkur og er því auðþekkt frá tófugrasi sem er hárlaust eða nær hárlaust. Á refagrasi eru gróin eru með netkenndu yfirborðsmynstri, en ekki göddóttu eins og á tófugrasi.
Refagras - Cystopteris dickieana er náskylt tófugrasi en oftast talin sérstök tegund. Gróin eru með netkenndu yfirborðsmynstri, en ekki göddóttu eins og á tófugrasinu. Að öðru leyti er það tæpast greinanlegt frá því. Gróin eru svo smá að smásjárskoðun þarf til að greina þau. Hefur refagras fundist á örfáum stöðum norðanlands. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Kýs rakan en þó vel framræstan jarðveg, ekki mjög kröfuharður á jarðvegsgerð og hálfskugga - skugga. |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr, http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200003869; http://www.pfaf.org/database/plants.php?Cystopteris+fragilis |
| |
|
|
| Reynsla |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algengt um land allt. Tófugrasið er langalgengasti burkninn á Íslandi og sá eini sem er útbreiddur um allt landið.
Önnur náttúruleg heimkynni: Vex um allan heim en aðeins til fjalla í hitabeltinu. |
| |
|
|
|
|