Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
Cerastium fontanum ssp. fontanum
| Ættkvísl |
|
Cerastium |
| |
|
|
| Nafn |
|
fontanum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Baumg., Enum. Stirp. Transsilv. vol. 1, 425. 1816. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
ssp. fontanum |
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Vegarfi |
| |
|
|
| Ætt |
|
Caryophyllaceae (Hjartagrasaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Cerastium macrocarpum Schur Cerastium caespitosum subsp. fontanum (Baumg.) Schinz & R. Keller Cerastium fontanum subsp. alpinum (Mert. & W. D. J. Koch) Janch. Cerastium fontanum subsp. fontanum Cerastium fontanum subsp. macrocarpum (Schur) Jalas Cerastium vulgatum subsp. macrocarpum (Schur) B. Kotula Cerastium triviale var. alpinum Mert. & W. D. J. Koch |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Tvíær - fjölær jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í mólendi, flögum, vegköntum og við bæi og útihús. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.05-0.30 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölær jurt með blómlausum blaðsprotum. Margir blöðóttir, stönglar af sama jarðstöngli, uppsveigðir eða jarðlægir, þétthærðir, 5-30 sm á hæð. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin gagnstæð, langegglaga - aflöng, snubbótt, 10-20 mm á lengd með löngum gisnum hárum, stuttstilkuð neðan til en stilklaus ofan til á stilkum. Efstu háblöðin himnurend.
Blómin endastæð, hvít, 5-8 mm í þvermál. Krónublöðin sýld, álíka löng eða aðeins lengri en bikarblöðin. Bikarblöð hærð, odddregin og himnurend. Fræflar 10 og ein fræva sem er oftast með 5 stílum. Aldinið tannhýði, með 10 tönnum. Hýðið meira en helmingi lengra en bikarinn, jafngilt og sveigist aðeins upp á við. Blómgast í maí-júní.
Tvær deilitegundir eru hér á landi, Cerastium fontanum subsp. fontanum sem er innlend og algeng og Cerastium fontanum subsp. vulgare (Hartm.) Greuter & Burdet sem talin er aðflutt með manninum og vex einkum í grennd mannabústaða.
LÍK/LÍKAR: Músareyra & hnoðafræhyrna. Vegarfinn er ekki eins loðinn og músareyra og krónublöðin eru aðeins lengri en bikarblöðin. Hnoðafræhyrna (Cerastium glomeratum) er einær jurt og fremur sjaldgæf sem minnir á vegarfa eða músareyra. Blómin fleiri í þéttari kvíslskúfum og ber gljáandi aldin með sérkennilega gullgulum blæ, blöðin breiðari, egglaga eða sporbaugótt, broddydd. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9 HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algengur um land allt.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: N & S Ameríka, Evrópa, Asía, Ástralía og víðar. |
| |
|
|
|
|