Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing)
Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.

Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
Carum carvi
Ættkvísl   Carum
     
Nafn   carvi
     
Höfundur   Linnaeus, Sp. Pl. : 263 (1753)
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Kúmen
     
Ætt   Apiaceae (Sveipjurtaætt)
     
Samheiti   Apium carvi (L.) Crantz, Bunium carum M. Bieb. , Bunium carvi (L.) M. Bieb., Carum officinale S.F. Gray, Carum velenovskyi Rohlena, Foeniculum carvi (L.) Link, Ligusticum carvi (L.) Roth, Sium carvi (L.) Bernh.
     
Lífsform   Fjölær jurt
     
Kjörlendi   Vex við bæi og í úthögum, í graslendi og í túnum. Víða á sunnanverðu landinu og nokkuð víða annars staðar á landinu og þá helst við bæi.
     
Blómlitur  
     
Blómgunartími  
     
Hæð   0.20-0.60 m
     
 
Kúmen
Vaxtarlag   Tvíær-skammær jurt, 20-60 sm á hæð. Stönglar sívalir, fínrákóttir og greindir ofan til.
     
Lýsing   Blöðin flest stofnstæð, ljósgræn og tví-, til þrífjöðruð. Smáblöðin mjólensulaga eða striklaga, oddmjó. Tvö flipótt smáblöð við hvert stöngulliðamót. Blómin hvít eða ofurlítið bleikmóleit, fimmdeild, mörg saman í samsettum sveipum sem eru 3-5 sm í þvermál. Hvert blóm 2-3 mm í þvermál. Krónublöðin með rifi eftir miðju efra borði og innbeygðri totu í endann, jöfn að stærð. Fræflar fimm og frævan tvískipt með tveimur stílum. Aldinið klofnar í tvö íbjúg, rifjuð, móbrún deilialdin sem eru 3-4 mm á lengd. Deilialdin kúmens eru bragðsterk og oft notuð sem krydd í brauð og osta. Blómgast í maí-júní. LÍK/LÍKAR: Engar.
     
Jarðvegur  
     
Heimildir   1,2,3, HKr, 9
     
Reynsla   "Aldinið, sem oft er ranglega nefnt fræ, er talið vindeyðandi, þvagaukandi, auka mjólk í brjóstum, styrkja magann og eyða lifrarbólgu og gulu. Kúmen er ræktað víða um heim, einkum vegna olíunnar í fræjunum, sem er notuð við ilmvatnsgerð og vínframleiðslu. Það er einnig haft í osta og brauð. Gísli Magnússon (Vísi-Gísli) flutti plöntuna til landsins um 1660 þegar hann bjó á Hlíðarenda í Fljótshlíð." (Ág. H.)
     
     
Útbreiðsla   Algengt á Suður og Suðvesturlandi, annars allvíða í byggðum landsins. Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: N Ameríka, Evrópa og á stöku stað í Asíu.
     
Kúmen
Kúmen
Kúmen
Kúmen
Kúmen
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is