Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing)
Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.

Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
Capsella bursa-pastoris
Ættkvísl   Capsella
     
Nafn   bursa-pastoris
     
Höfundur   (L.) Medikus, Pfl.-Gatt., 85. 1792.
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Hjartarfi
     
Ætt   Brassicaceae (Krossblómaætt)
     
Samheiti   Capsella heegeri Solms Rodschiedia bursa-pastoris (L.) P. Gaertn., B. Mey. & Scherb.
     
Lífsform   Einær jurt
     
Kjörlendi   Vex við hús og bæi, er víða í görðum og garðlöndum, einkum þeim sem aflögð eru og hann er oft mjög áberandi í gömlum haugstæðum.
     
Blómlitur   Hvítur
     
Blómgunartími   Maí-sept.
     
Hæð   0.10-0.40 m
     
 
Hjartarfi
Vaxtarlag   Einær jurt. Stönglar oft margir af sömu rót, uppréttir eða uppsveigðir, blöðóttir, hárlausir eða lítið eitt hærðir, greindir eða ógreindir, 10-40 sm á hæð.
     
Lýsing   Blöðin flest í stofnhvirfingu við grunn, aflöng, stilkuð. Þau eru mjög breytileg að stærð og lögun, ýmist fjaðurflipótt, fjaðursepótt eða heilrend. Stöngulblöðin stakstæð, tennt eða nær heilrend, fjaðursepótt og mjókka að stilk, greipfætt með örfjöðruðum grunni. Blómin fjórdeild, hvít í blómfáum klösum á stöngulendunum, hvert blóm 2-3 mm í þvermál. Krónublöðin öfugegglaga, naglmjó. Bikarblöðin ljósmóleit eða fjólublá, tungulaga og himnurend, styttri en krónublöðin. Fræflar 6 og ein fræva með stuttum stíl. Skálpar útstæðir, öfughjartalaga eða þríhyrndir, um 5-7 mm á lengd og breidd, á leggjum sem er tvöföld eða þreföld skálplengdin. Blómgast í maí-sept. Lík/líkar: Akursjóður (Thlaspi arvense) er sjaldgæfur slæðingur sem minnir nokkuð á hjartarfa enda náskyldur honum, en aldinin eru miklu stærri (1-1,5 sm), kringlótt, með skoru í toppinn.
     
Jarðvegur  
     
Heimildir   1,2,3,9
     
Reynsla   "Mörg nöfn eru til komin vegna lögunar skálpsins, svo sem smalapungur, pungurt, hirðistaska, prestapungur og töskugras. Í gömlum lækningabókum er hans víða getið. Hann er sagður blóðstillandi og stöðva blóðnasir og tíðablæðingar. Einnig var hann notaður til að stöðva blæðingar eftir fæðingar og reyndist vel. Nöfnin blóðarfi, blóðgras og blóðjurt benda til þess að hann hafi verið notaður til þeirra hluta hér á landi. Seyði af jurtinni skal drekka kalt". (Ág.H.)
     
     
Útbreiðsla   Algengur í byggð um allt land, einkum við gripahús, í matjurtarækt og annars staðar þar sem búfjáráburður er notaður. Önnur náttúrleg heimkynni t.d.: Evrópa, Asía og er ílend mjög víða í tempraða beltinu.
     
Hjartarfi
Hjartarfi
Hjartarfi
Hjartarfi
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is