Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing) Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
|
Rosa x francofurtana 'Frankfurt'
| Ættkvísl |
|
Rosa |
| |
|
|
| Nafn |
|
x francofurtana |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Moench. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
'Frankfurt' |
| |
|
|
| Höf. |
|
(fyrir 1815) Frakkland. |
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Frankfurtarrós |
| |
|
|
| Ætt |
|
Rósaætt (Rosaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
R. turbinata Aiton, Rosa germanica, Rosa rugosa Thunb. v. germanica, Rosa campanulata, Rosa gallica 'Splendens'. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, skjól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Purpurableikur til djúp-rauðbleikur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Ágúst-september. |
| |
|
|
| Hæð |
|
-Allt að 200 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppruni óþekktur.
Uppréttur til útbreiddur runni og fremur óregluleg í vextinum.
Þetta er mest selda R. francofurtana yrkið oft seld undir nafninu R. gallica splendens á Norðurlöndunum og í Þýskalandi. Það er þó auðséð að hún er ekki R. gallica, þar sem hana vantar öll einkennin, en minnir aftur á móti R. cinnamomea er til dæmis með næstum sléttar greinar.
Kröftugur, stór og blómviljugur runni með uppréttar greinar 120-150 sm, en getur orðið allt að 200 sm hár, getur orðið tvöfalt hærri en R. gallica ‘Officinalis’. Blómstrandi greinar eru þyrnalausar eða með fáeina beina eða bogna þyrna og þornhár. Þyrnarnir eru í pörum undir blaðstilkunum, bikarblöðin eru upprétt á fullþroska nýpunum, sem eru perulaga, hvort tveggja einkennir þessa sort best. Axlablöðin breið. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Laufin sumargræn, smálauf 5-7, grágræn, breiðegglaga til ± bogadregin, snubbótt, dúnhærð á æðastrengjunum á neðra borði, jaðrar með einfaldar, grófar tennur. Stoðblöðin mjög stór. Blómsætin með kirtilþornhár. Blómin stök eða 2-6 saman, oftast hálffyllt, ilmlaus eða ilmlítil, 5-7 sm í þvermál, krónublöð eru bylgjuð, lauskrýnd (liggja ekki þétt saman). Bikarblöð heilrend eða með fáeina hliðaflipa, hærð og með kirtla á jörðrunum og ytra borði, upprétt eða baksveigð, detta af að blómgun lokinni. Krónublöð purpurableik til djúp-rauðbleik með dekkri æðar. Stílar ekki samvaxnir og ná ekki fram úr blóminu.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Garðablendingur. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, frjór, vel framræstur |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
6 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 2, Hjörtur Þorbjörnsson, Grasagarði Reykjavíkur,
Nicolaisen, A. 1975: Rosernas Bog - København,
Petersen, V. 1981: Gamle roser i nye haver. Utgivet av de danske haveselskaber København 1981,
http://www.hesleberg.no,
http://www.welt-der-rosen,de/duftrosen/_duftrosen.htm
|
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sumargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Runninn myndar margar, stórar, perulaga-öfugkeilulaga, rauðar nýpur sem þroskast snemma.
'Frankfurt' rósin er líklega blendingur R. majalis og R. gallica. Hún var áður þekkt undir nafninu Rosa turbinate Redouté.
Er talin þola dálítinn skugga erlendis og vera nægjusöm. Hæfilegt er að hafa 1 plöntu á m².
Sjá ennfremur Rosa ‘Empress Josephine´, sem er betrumbætt yrki af R. ‘Francofurtana’.
|
| |
|
|
| Reynsla |
|
Til er í Lystigarðinum planta sem kom undir R. gallica 'Splendens' 1990, stór og mikill runni, sem greinilega er Rosa × francofurtana ‘Frankfurt’. Mjög fallegur runni.
Kom sem græðlingur í Lystigarðinn frá Grasagarði Reykjavíkur 2004, óvíst að hafi lifnað. Falleg og kröftug í Reykjavík. Myndirnar eru teknar í Grasagarði Reykjavíkur. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|