Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Tsuga |
| |
|
|
| Nafn |
|
mertensiana |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Bong.) Carr. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Fjallaþöll |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænt tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænn, gulur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Apríl. |
| |
|
|
| Hæð |
|
4-15(-45) m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hægvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré sem verður um 30 m hátt í heimkynnum sínum, stundum hærri, krónan mjókeilulaga, greinar og ungar greinar grannar og slútandi. Toppsproti skástæður (ekki hangandi/slútandi eins og á marþöll). |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Brum ydd, egglaga. Ungir sprotar rauðbrúnir, hærðir tvö fyrstu árin. Barrnálar allan hringinn á greinunum, bandlaga, 10-20 mm löng, 1-1,2 mm breið, snubbótt, kúpt ofan og oft líka með kjöl, næstum kringlótt í þversnið heilrend, loftaugarendur bæði ofan og neðan, grágræn til silfurhvít. Könglar legglausir, ílangir til sívalir, mjókka smám saman dálítið til beggja enda, 5-8 sm langir, 1 sm breiðir, blápurpura þegar þeir eru ungir. Köngulhreistur þunn, breiðari en þau eru löng, hærð, jaðrar óreglulega tenntir, fræ 5 mm löng, vængir 9 mm langir. Köngulhreistur sveigjast út og aftur þegar köngull opnast. Fræið fellur yfir veturinn en könglar að vori. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
V N-Ameríka frá suður Alaska til norður Monana , Idaho og Kaliforníu, í fjöllum á stöku stað með ströndinni. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, sendinn, vel framræstur, rakur, frjór. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 7 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, vetrargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í þyrpingar, stök tré, í blönduð beð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til tvær plöntur, önnur keypt 1985 og gróðursett í beð það ár, til hinnar var sáð 1999, gróðursett í beð 2007. Sú eldri kól af og til fyrstu árin en þrífst nú (2011) vel.
Þrífst þokkalega vel í Lystigarðinum en hefur ekki komið verulega vel út í skógrækt hérlendis en ætti að vera harðger miðað við útbreiðslusvæði. Þarf að vetrarskýla a.m.k. framan af aldri. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Nokkur yrki í ræktun USA. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|