Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Tsuga |
| |
|
|
| Nafn |
|
mertensiana |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Bong.) Carr. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Fjallaþöll |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænt tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænn, gulur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Apríl. |
| |
|
|
| Hæð |
|
4-15(-45) m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hægvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré sem verður um 30 m hátt í heimkynnum sínum, stundum hærri, krónan mjókeilulaga, greinar og ungar greinar grannar og slútandi. Toppsproti skástæður (ekki hangandi/slútandi eins og á marþöll). |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Brum ydd, egglaga. Ungir sprotar rauðbrúnir, hærðir tvö fyrstu árin. Barrnálar allan hringinn á greinunum, bandlaga, 10-20 mm löng, 1-1,2 mm breið, snubbótt, kúpt ofan og oft líka með kjöl, næstum kringlótt í þversnið heilrend, loftaugarendur bæði ofan og neðan, grágræn til silfurhvít. Könglar legglausir, ílangir til sívalir, mjókka smám saman dálítið til beggja enda, 5-8 sm langir, 1 sm breiðir, blápurpura þegar þeir eru ungir. Köngulhreistur þunn, breiðari en þau eru löng, hærð, jaðrar óreglulega tenntir, fræ 5 mm löng, vængir 9 mm langir. Köngulhreistur sveigjast út og aftur þegar köngull opnast. Fræið fellur yfir veturinn en könglar að vori. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
V N-Ameríka frá suður Alaska til norður Monana , Idaho og Kaliforníu, í fjöllum á stöku stað með ströndinni. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, sendinn, vel framræstur, rakur, frjór. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 7 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, vetrargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í þyrpingar, stök tré, í blönduð beð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til tvær plöntur, önnur keypt 1985 og gróðursett í beð það ár, til hinnar var sáð 1999, gróðursett í beð 2007. Sú eldri kól af og til fyrstu árin en þrífst nú (2011) vel.
Þrífst þokkalega vel í Lystigarðinum en hefur ekki komið verulega vel út í skógrækt hérlendis en ætti að vera harðger miðað við útbreiðslusvæði. Þarf að vetrarskýla a.m.k. framan af aldri. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Nokkur yrki í ræktun USA. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|