Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Larix |
| |
|
|
| Nafn |
|
decidua |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Mill. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Evrópulerki |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
L. europaea DC., Larix communis. Abies larix. Pinus larix. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi barrtré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Karlblóm gul, kvenblóm purpurarauð. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
10-20 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hraðvaxta |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré, allt að 35(-45) m hátt í heimkynnum sínum og um 15 m breitt, stofn beinn, krónan grönn, keilulaga, stundum líka óregluleg. Börkur grár, flagnar/flysjast af, verður seinna brúnn. Greinar í láréttum krönsum eða slútandi með upprétta greinaenda. Ársprotar grannir, fínlega hangandi, gulleitir! hárlausir. Dverggreinar svartbrúnar, endabrumin kvoðug. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Barrnálar alltaf ljósgrænar, 30-40 í knippi, 10-30 mm langar, flatar ofan og með kjöl að neðan. Kvenblóm lang-sívöl, purpura rauð. Könglar mjó-egglaga 2,5-4 sm langir með 40-50 köngulhreistur. Köngulhreistur bein, upprétt, ljósbrún, jaðrar ekki aftursveigðir, kantur reglulega bogadreginn eða dálítið framjaðraður. Hreisturblöðkur samlitar köngulhreistrinu, sem eru hárlaus utan eða með stutt hár. Fræ smá með brúnan væng, eru ár á trénu. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Alpafjöll, Karpatafjöll, Tékkóslóvakía. (í allt að 3000 m hæð). |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Nær allur, léttur, sendinn til meðalþungur, magur jarðvegur, helst vel framræstur en rakur, sýrustig skiptir ekki máli. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Lerkiáta |
| |
|
|
| Harka |
|
4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, 7, http://www.pfaf |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning.
|
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í skógrækt, stóra garða, limgerði, skjólbelti, raðir, sem stakstætt tré.
Þolir saltúða og vex ágætlega í súrum jarðvegi.
|
| |
|
|
| Reynsla |
|
Allmörg gömul tré eru til í Lystigarðinum, þrífast yfirleitt vel, en kala dálítið stundum. Einnig er til eitt ungt tré sem sáð var til 1991 og gróðursett í beð 1999. Elstu eintök sem vitað eru í Mörkinni, Hallormsstað, sáð um 1904. 10 m tré er í garðinum Skrúð í Dýrafirði álíka gamalt og einnig eru tré frá þessum tíma á Akureyri. Byrjar vöxt um 15 dögum á eftir síberíulerki á vorin og lýkur vexti seinna, stendur lengi grænt, hættir við haustkali. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Þolir saltúða og vex einnig í súrum jarðvegi.
|
| |
|
|
|
|