Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Ribes |
| |
|
|
| Nafn |
|
spicatum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Robson. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Rifs, rauðber |
| |
|
|
| Ætt |
|
Garðaberjaætt (Grossulariaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Ribes spicatum Vis., Ribes spicatum subsp. pubescens Hyl. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, skjól, hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænn með brúnleita slikju. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Snemmsumars. |
| |
|
|
| Hæð |
|
1-2 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Grófur, uppréttur runni, greinist frá grunni, allt að 2 m hár, greinar sléttar. Árviss berjaspretta, eldist illa. Líkist sólberjum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf allt að 10 sm í þvermál, kringlótt, grunnur þverstýfður eða grunnhjartalaga, skerðingar breiðar, 3-5 flipótt, hárlaus, stöku sinnum dúnhærð á neðra borði. Klasar uppréttir, verða fljótlega útstæðir eða ögn hangandi. Aðalleggur blómskipunar og leggir blóma kirtilhærðir og dálítið dúnhærðir. Blómin allt að 7 mm, græn með rauðbrúna slikju, bikar bollalaga, hringlaga innan, breikka ekki við grunninn. Berin hálfglær, rauð. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
N Evrópa & N Asía (Skandinavía til Mansjúríu). |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór og rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Ryðsveppur, rifslús. |
| |
|
|
| Harka |
|
3 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, sumargræðlingar (vetrargræðlingar). |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í limgerði, í þyrpingar, sem stakstæður runni, í blönduð trjá og runnabeð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er ein plant, ekki með neinn uppruna, kelur ekkert og er um 1,7 m hár, var með talsvert af berjum 2011. Er á of þurrum og skuggsælum stað. Auk þess þrjár plöntur sem sáð var til 1980 og ein sem sáð var til 1982. Allt fræið var frá Moskvu. Plönturnar kala ekkert, eru umfangsmiklar og 1,5-2 m háar 2011. Þær eru allar á of þurrum stað og í of miklum skugga.
Vex nánast hvar sem er. Berjaspretta árviss en minnkar sé runninn ekki grisjaður reglulega - fjarlægja eldri greinar. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|