Sigfús Daðason - Vængjasláttur Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.
Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!
Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.
Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.
Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.
|
| Ættkvísl |
|
Primula |
| |
|
|
| Nafn |
|
vulgaris |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Huds. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Laufeyjarlykill |
| |
|
|
| Ætt |
|
Maríulykilsætt (Primulaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Ljósgul m/dökkgulu auga. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Apríl-maí (vor). |
| |
|
|
| Hæð |
|
10-15 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Blómgast með þeim fyrstu af lyklunum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf 5-25 x 2-6 sm, öfuglensulaga til öfugegglaga, bogadregin í oddinn, grunnur mjókkar smám saman í stuttan legg með breiðan væng, óreglulega tennt, hárlaus á efra borði en stutthærð á æðstrengjum á neðra borði. Engir eiginlegir blómstönglar. Blóminstönglar allt að 25 sm, uppréttir eða álútir, loðnir. Bikar 1-2 sm, pípulaga, með 5 greinileg rif, oft bleikleitur. Krónan allt að 4 sm í þvermál, flöt skífa, gul með daufa, ógreinilega appelsínugula bletti við grunninn, sjaldan hvít, bleik, rauð eða purpura. Krónupípa jafnlöng og bikarinn, flipar breiðir, skarast og eru grunn- og breiðsýldir. Fræhýði styttri en bikarinn. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa, N-Afríka, Tyrkland, Ísarel, Líbanon, Sýrland, Íran, Russland. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, framræstur, rakaheldinn, ekki of súr. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Engir. |
| |
|
|
| Harka |
|
6 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1,2 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Skipting að hausti, sáning að vori, fræ þarf ekki kuldatímabil. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Steinhæðir, í kanta, í fjölæringabeð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Algengur í görðum. Myndar knúppa á haustin og bíður síðan fram eftir vetri eftir góðu hlýju veðri til að halda áfram. Mjög harðgerð og auðræktuð tegund. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Deilitegundir
ssp. vulgaris Lauf græn á neðra borði, stuttur blaðstilkur, blóm gul. -------------
ssp. balearica (Willk.) W.W. Smith & Forrest. Lauf græn á neðra borði, langur laufleggur, lengri en blaðkan. Blómin hvít. Heimkynni: Spánn (Mallorka). ----------------------
ssp. heterodroma (Stapf.) W.W. Smith & Forrest. Lauf með hvítleit hár á neðra borði. Blóm fjólublá, purpura, rauð, bleik, hvít eða gul. Heimkynni: Suðurströnd Kaspíahafs, Íran & Aserbajan. ----------------
ssp. sibthropii (Hoffmann) W.W. Smith & Forrest. Lauf grágræn (dúnhærð) á neðra borði, mjókka oft í greinilegan legg, sem er næstum jafnlangur blöðkunni. Blóm purpura, lillalit, rauð, bleik eða hvít, sjaldan gul. Heimkynni: N & M Grikkland, Tyrkland, Krímskagi, Kákasus.(Mjög algeng í ræktun á Akureyri.) ---------------
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|