Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Primula |
| |
|
|
| Nafn |
|
amoena |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Bieb. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Lofnarlykill |
| |
|
|
| Ætt |
|
Maríulykilsætt (Primulaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
= Primula elatior ssp. meyeri (Rupr.) Valentine & Lamond. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól (hálfskuggi). |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Rauðfjólublár, fjólublár. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
10-20 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lofnarlykill er líkur og náskyldur huldulykli sem er með gul blóm. Lauf upprétt þegar þær eru ungar en mynda blaðhvirfingu með aldrinum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Mjög breytileg tegund, en blómin eru alltaf blá til fjólublá.
Lauf 5-16 x 2-4 sm, laufleggir með himnukenndan væng, mjög breytileg að lögun, oddbaugótt, egglaga, öfugegglaga, spaðalaga, óreglulega bogtennt eða smátennt, skærgræn ofan, oftast þétt dúnhærð neðan, stundum næstum hárlaus, oddur bogadreginn eða snubbóttur, grunnur mjókkar venjulega að laufleggnum, stundum hjartalaga eða þverstýfð við grunninn. Blómskupunarleggur 5-15 sm, lang- og mjúkhærður, blómskipunin oftast sveigð til hliðar, með 2-18 blóm, oftast með 6-10 blóm, stoðblöð 2-8 mm, band-lensulaga, dúnhærð, blómleggir 5-40 mm, ± upprétt. Bikar pípulaga með áberandi gáróttur, 8-12 mm, flipar egglaga til lensulaga, randhærðir. Króna 1,5-2,5 sm í þvermál, flöt eða grunn-trektlaga, hringlaga, fjólublá, ljósgráfjólublá til purpura með gult auga, (hvítingjar eru þekktir), flipar öfugegglaga djúp-framjaðraðir. Fræhýði lengra en bikarinn.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Kákasus, fjöll NA Tyrklandi. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Framræstur, rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Engir. |
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, 2 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Skipting að hausti, skipta að minnsta kosti annað til þriðja hvert ár, sáning að vori, fræ þarf ekki kuldameðferð. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í steinhæðir, í kanta, í fjölæringabeð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Auðræktuð og langlíf tegund, ef þess er gætt að halda henni í góðum vexti með tíðri skiptingu. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Ýmsir blendingar til, enda blandast tegundir af þessari deild mjög auðveldlega og margir kynblendingar eru í sölu hjá garðplöntustöðvum. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|