Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Picea |
| |
|
|
| Nafn |
|
abies |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(L.) Karst. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Rauðgreni |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Syn.: P. excelsa (Lam.) Link. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænt tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Kk reklar gulir, kvk reklar rauðir. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
10-20 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré, 30-50 m hátt í heimkynnum sínum, einstofna, stofn beinn, súlulaga, allt að 2 m í þvermál, börkur rauðbrúnn til grár, flagnar af í þunnum hreistrum. Króna oddmjó-keilulaga, þétt. Aðalgreinar láréttar eða bogna niður á við, með ± uppsveigða enda, smágreinar neðan á aðalgreinum hanga beint niður (kemur betur og betur í ljós með aldrinum). |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Ársprotar brúnir til rauðgulir, hárlausir til lítið eitt hærðir. Brum mjókeilulaga, ydd, ljósbrún, kvoðulaus. Barr skiptist eins og kambur á neðri hlið greina, með loftaugu á öllum 4 hliðunum, dökkgræn. Könglar hangandi, sívalir 10-15 sm langir, 3-4 sm breiðir, ungir grænir eða rauðir hreistur fremur hörð, tígullaga mjókka í efri endann, snubbótt í oddinn eða framjöðruð. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
N & M Evrópa, fjöll M Evrópu. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Rakur, fremur súr, frjór. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1,2,7 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, sumargræðlingar í þokuúðum. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í þyrpingar, sem stakstæð tré, í raðir, í limgerði, í skógrækt. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Þrífst vel í Lystigarðinum, kelur ekkert.
Harðgerð og þolin en þurftafrek tegund. Skýla þarf ungplöntum í uppeldi. Elstu tré á Þingvöllum frá 1899, í Ræktunarstöð Norðurlands frá 1903, í Hallormsstað 1908. Rótarkerfið er grunnt og trjám því hætt við rótarveltum í roki. Ræktað sem skógartré á stöðum fjarri sjó á skjólsælum stöðum víða um land. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Mörg yrki, t.d. Picea abies 'Nidiformis' - sátugreni - með tenntar nálar, hefur staðið sig vel í garðinum. Picea abies ssp. obovata (Ledeb.) Hultén - Síberíugreni , vetrargreni - rétt nafn = Picea obovata, með útbreiðslu norðarlega í tempraða beltinu, könglar aðeins 6-8 sm að lengd, spólulaga til egglaga, köngulhreistur öfugegglaga með ávölum stundum tvíyddum enda (ekki trosnuðum), árssprotar alveg þétthærðir og nálar 10-1 8mm að lengd. Yfir 100 yrki í ræktun erlendis sem lítt eða ekki eru reynd hérlendis en ættu að ganga þokkalega. 'Acrocona', 'Ohlendorffii' og 'Viminalis' eru þó í uppeldi i garðinum. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Þroskaði fræ:
Mjög mikilvægt skógartré, þrífst vel þar sem loftraki er mikill og fremur svalt, í góðum dálítið rökum leirjarðvegi eða leirbornum sandi. Hefur lengi verið í ræktun.
|
| |
|
|
|
|