Jón Helgason - úr ljóðinu Á Rauðsgili
Hugrökk teygist á háum legg
hvönnin fram yfir gljúfravegg,
dumbrauðu höfði um dægrin ljós
drúpir hin vota engjarós.


Heracleum sphondylium
Ættkvísl   Heracleum
     
Nafn   sphondylium
     
Höfundur   L.
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Hrossahvönn
     
Ætt   Sveipjurtaætt (Apiaceae).
     
Samheiti  
     
Lífsform   Tvíær eða fjölær jurt.
     
Kjörlendi   Sól, hálfskuggi.
     
Blómlitur   Hvítur til fölgrængulur eða bleikmengaður.
     
Blómgunartími   Júní-júlí.
     
Hæð   80-250 sm
     
Vaxtarhraði   Vex hratt.
     
 
Vaxtarlag   Tvíær eða fjölær jurt, allt að 250 sm há. Stönglar rákóttir, hárlausir til stinnhærðir. Lauf heil eða handskipt, flipótt til fjöðruð í 5 hluta, bog- eða sagtennt, hárlaus til lítið eitt dúnhærð ofan, dúnhærð til stinnhærð neðan.
     
Lýsing   Sveipir allt að 20 sm í þvermál, geislar 20-50 talsins. Reifablöð bandlaga, blóm hvít til fölgrængul eða bleikmenguð. Aldin 7-10 mm.
     
Heimkynni   Evrópa, Asía, N-Bandaríkin.
     
Jarðvegur   Djúpur, frjór, rakaheldinn, framræstur.
     
Sjúkdómar   Engir.
     
Harka  
     
Heimildir   = 1
     
Fjölgun   Skipting að vori eða hausti, sáning að hausti.
     
Notkun/nytjar   Sem undirgróður, í skrautblómabeð, við tjarnir og læki, í skógarbotn.
     
Reynsla   Hrossahvönn (H. sphondylium ss. sibiricum) er til í Lystigarðinum, ein planta sem sáð var til 1991 og gróðursett í beð 2004, þrífst vel. ------- Er algengasta hvannartegundin í Evrópu, og mjög breytileg.
     
Yrki og undirteg.   ssp. montanum (Schleich. ex Gaudin) Briq. -- Neðstu laufin 3-skipt, flipar egglaga, hvítlóhærðir neðan. Sveipir með 12-25 geisla. Blómin hvít, ytri krónublöðin geislastæð. -- Heimkynni: M & S Evrópa, A-Rússland, Bandaríkin. -------------------------------------------------------------------- ssp. sibiricum (L.) Simonkai ---- Neðstu laufin fjaðurskipt, flipar 5-7 talsins, oft fjaðurflipóttir, dúnhærðir til stinnhærðir neðst. Blómin grænhvít, ytri krónublöðin oft EKKI geislastæð. -- Heimkynni: NA til M Evrópa. ------ --------------------------- ssp. pyrenaicum (La.) Bonnier & Layens. --- Stönglar dúnhærðir. Lauf óskipt, flipar 5-7, dúnhærðir til hvítlóhærðir á neðra borði. Sveipir með 12-45 geisla, blómin hvít, ytri krónublöð geislastæð. --- Heimkynni: Pýreneafjöll, Alpar, fjöll á Balkanskaga.
     
Útbreiðsla  
     
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is