Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
Aronia melanocarpa 'Moskva'
| Ættkvísl |
|
Aronia |
| |
|
|
| Nafn |
|
melanocarpa |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Michx.) Elliott. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
'Moskva' |
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Logalauf (Svartapall) |
| |
|
|
| Ætt |
|
Rósaætt (Rosaceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Runni |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, hálfskuggi |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní |
| |
|
|
| Hæð |
|
1,5 - 2,5 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi runni, uppréttur í fyrstu, seinna breiður og drúpandi, 1,5-2,5 m á hæð, fíngerður og tígulegur í vextinum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Yrkið 'Moskva' er með slétt og fallegt lauf, sem verður áberandi blandað af hárauðum og dökkrauðum haustlitum. Minnir á Amelanchier en er með kirtla á efraborði laufanna. Hauslitir eru fínir og verða bestir í sólskini. Runninn laufgast snemma.
Blómin eru hvít með litlar rauðar doppur innst á krónublöðunum. Blómin eru í 5 sm breiðum knippum. Á haustin koma glansandi, svört ber sem eru um 8 mm breið. Þau eru lengi á runnanum eftir að laufið er fallið. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Yrki |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór og jafnrakur |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Hefur mikið mótstöðuafl gegn sjúkdómum og meindýrum. |
| |
|
|
| Harka |
|
Z4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
http://www.nrk.no, http://www.skogoglandskap.no |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Aronia melanocarpa 'Moskva' er fjölgað með fræjum og afkomendurnir eru allir eins sem bendir til þess að um geldæxlun sé að ræða. Fræið þarf að forkæla í 3-4 mánuði svo að það spíri. Ef fræinu er sáð seint að hausti getur það legið í moldinni meira en eitt ár áður en það spírar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Aronia er harðgerður runni góður í stóra sem litla garða. Það er hægt að nota hana í beð, í brekkur, staka, í þyrpingar eða í limgerði. Runninn þolir að vera klippt mikið niður.
Aronia melanocarpa 'Moskva' er með æt aldin. Nú á dögum er runninn mikið ræktaður til að framleiða ber sem eru æt og það er hægt að nota þau í sultu, saft og vín. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta undir þessu nafni sem keypt var og plantað í beð 2007. Kelur dálítið.
Svartapall er upprunninn í austanverðri N-Ameríku, en yrkið Moskva kom til Noregs frá grasagarði í Moskvu. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|