Snorri Hjartarson - Lyng Gott er að leggjast í lyngið,
sjá lauf glóa, finna kvik
fjaðurmjúk atlot þess, fagna
í fegurð jarðar meðan rauð
og lág sólin lækkar
og lyngbreiðan er ilmgrænt haf
sem ber þig að hljóðri húmströnd
og hylur þig gleymsku.
|
| Ættkvísl |
|
Betula |
| |
|
|
| Nafn |
|
papyrifera |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Marsh. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Næfurbjörk |
| |
|
|
| Ætt |
|
Bjarkarætt (Betulaceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Betula alba v. papyrifera, Betula lenta v. papyrifera. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Tré |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól (hálfskuggi) |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænleitur til kakóbrúnn |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Apríl - maí |
| |
|
|
| Hæð |
|
7-14 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré sem getur orðið allt að 30 m á hæð í heimkynnum sínum. Grófar greinar, krónan gisin, börkur mjög breytilegur, skjannahvítur, móhvít, mó-grábrúnn, sléttur, flagnar af í pappírskenndum lögum. Ársprotar rauðbrúnir, dúnhærðir, seinna hárlausir, vörtótt. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf 4-9 × 2,5-6 sm, breið-egglaga, ydd, gróftennt og venjulega tvísagtennt, grunnur bogadreginn eða sjaldan hjartalaga, hvassydd til langydd, dökk mattgræn ofan, ljósari á neðra borði, hárlaus nema á jöðrunum, þar dúnhærð, með svartar kirtildoppur á neðra borði, æðastrengir í 6-10 pörum, oftast dúnhærðir á neðra borði, laufleggir allt að 2,5 sm. Blómin eru einkynja (hvert einstakt blóm er annað hvort karlkyns eða kvenkyns en bæði kynin er að finna á sömu plöntunni). Vindfrævun. Karlreklar allt að 10 sm. Þroskaðir kvenreklar 3-4 sm × 6-8 mm, hangandi, sívalir, rekilhreistur stundum dúnhærð, flipar uppréttir eða vita stundum til hliðanna, hliðaflipar dálítið styttri en miðflipinn, Fræ 2 × 1 mm, oddbaugótt, með væng sem er 2 × breiðari en smáhnotin sjálf.
Myndar auðveldlega blendinga með öðrum tegundum ættkvíslarinnar. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Norður N-Ameríka til Grænlands. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Margs konar jarðvegur, en bestu eintök næfurbjarkar er að finna þar sem jarðvegurinn er sendinn, leirkenndur og vel framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Tréð er mjög viðkvæmt fyrir hunangssvepp. |
| |
|
|
| Harka |
|
1 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, http://www.pfaf.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, sumargræðlingar |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Stakstæð tré, í þyrpingar, beð.
Næfurbjörkin er notuð sem lækningaplanta, til litunar, sem eldsneyti, til smíða, til pappírsframleiðslu. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Er ekki í Lystigarðinum 2013.
Þau eintök sem til hafa verið af næfurbjörk hafa ekki reynst neitt sérstaklega vel sem er einkennilegt. þar sem tegundin ætti að vera fullkomlega harðgerð hér. Í garðinum eru gamlar alaskabjarkir (Betula papyrifera v. kenaica) og einnig er talið að þær séu í Kjarnaskógi og í gömlu Gróðrastöðinni, Ránargötu 3 og víðar (frá Jóni Rögnvaldssyni) - Þetta þarf þó að athuga betur því þær hafa ekki verið greindar.
|
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Betula papyrifera v. commutata (Reg.) Fern. og Betula papyrifera v. minor (Tuckerm.) S. Wats. eru undirtegundir sem ættu að þrífast hér vel miðað við hörkutölu (Z2). Fleiri eru síðan nefndar í Krüssmann t.d. Betula papyrifera v. subcordata 6-10 m frá Klettafjöllum, Betula papyrifera v. humilis NV USA - Alaska - 8-10 m og Betula papyrifera v. cordifolia (Reg.) Fern. Labrador – Minnesota. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|