Ólafur Jóhann Sigurðsson - Á vordegi Grundin eignast gullinn fífil,
geislafingur hlýir strjúka
lambakóng með lítinn hnýfil,
lambagrasið rauða og mjúka.
Vappar tjaldur, vellir spói,
verpir í broki mýrispýta.
Bráðum kveikir fenjaflói
fífublysið mjallahvíta.
Bráðum mun í morgunstillu
meðan þokan kveður dranga
ljósberi hjá lágri syllu
lyfta kolli til að anga.
Blíða daga, bjartar nætur
bugðast á með tærum hyljum
eftir laut sem litlir fætur
lásu forðum berum iljum.
|
| Ættkvísl |
|
Betula |
| |
|
|
| Nafn |
|
nana |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Fjalldrapi, hrís |
| |
|
|
| Ætt |
|
Bjarkarætt (Betulaceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Runni |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól-hálfskuggi |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænleitur til kakóbrúnn |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní |
| |
|
|
| Hæð |
|
0,3-0,7 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Runni, jarðlægur eða uppsveigður, 50 sm hár, stundum allt að 1 m hár. Börkur er dökkur, ársprotar brúnir, þéttdúnhærðir, aldrei vörtóttir. Plöntuna er hægt að nota til að þekja jarðveg, myndar útbreidda þúfu, allt að 1,2 m breiða. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf 5-15 mm, næstum kringlótt til nýrlaga, bogadregin í oddinn, gróf-bogtennt nema við grunninn, dökkgræn og glansandi, verða gulmenguð á haustin eða stundum dökkrauð í N-Evrópu, dálítið límkennd þegar þau eru ung, dúnhærð neðan. Æðastrengir í 2-4 pörum, netæðótt, laufleggir 1-2 mm með randhærð axlablöð á báðum hliðum. Blómin eru einkynja (hvert einstakt blóm er annað hvort karlkyns eða kvenkyns en bæði kynin er að finna á sömu plöntunni. Vindfrævun.
Þroskaðir kvenreklar 7-10 mm, uppréttir, með mjög stuttan legg, egglaga. Rekilhreistur með næstum jafnlanga flipa, miðflipinn er breiðastur, hárlaus. Smáhnotir með mjög mjóan væng.
Blandast auðveldlega öðrum tegundum ættkvíslarinnar.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Háarktísk, Evrasía, Grænland. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Vex vel í þungum holta-, mýra- og leirjarðvegi, vel rökum |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Tréð er mjög viðkvæmt fyrir hunangssvepp. |
| |
|
|
| Harka |
|
Z2 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, http://www.pfaf.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sumargræðlingar, sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í þyrpingar, beð.
Seyði af plöntunni er notað sem hárbalsam og til að meðhöndla flösu.
Gulan lit er hægt að fá úr laufinu (til að lita textíl).
Plantan er notuð sem eldiviður.
|
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru nokkrar plöntur undir þessu nafni, gróðursettar austan við íslensku beðin 1986. Þrífast sæmilega, en þyrftu rakari vaxtarstað.
Íslensk tegund - fullkomlega harðger, myndar gjarnan kynblendinga með birki. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|